Kronik hastalıklar uykuyu doğrudan etkiliyor

Kronik hastalıklar sadece genel sağlığımızı değil, uykumuzu da yakından ilgilendiriyor. Kalp yetmezliği, diyabet, böbrek hastalıkları, obezite gibi toplumda en sık rastlanan kronik hastalıkların uyku problemlerini de beraberinde getirdiğinin altını çizen Yataş Uyku Kurulu Üyesi Doktor Diyetisyen Çağatay Demir, beslenmenin kronik hastalıklarla ilgisine de dikkat çekiyor.

Uyku üretkenlik ve verimliliğin yanı sıra hafıza, konsantrasyon gibi bilişsel işlevleri; kişinin yaşam kalitesi ve iyilik durumunu olumlu yönde etkiliyor. Uyku düzenindeki bozulmalar kronik hastalıkların tetiklenmesi, anksiyete, depresyon, ag?rıya kars?ı duyarlılıg?ın artması, sinirlilik, halu?sinasyon, is?tahsızlık, bos?altımda gu?c?lu?k gibi sorunların ortaya c?ıkmasına neden oluyor. Dünyada önde gelen ölüm sebepleri arasında yer alan kronik hastalıkların birçok nedeni olduğunu söyleyen Yataş Uyku Kurulu Üyesi Doktor Diyetisyen Çağatay Demir, şöyle devam ediyor: “Genetik yatkınlık, kazalar, viral hastalıklar bu nedenler arasında yer alıyor. Çevresel faktörler de kronik hastalıklara neden olabiliyor. Hava kirliliğinin olduğu bölgede yaşayanlar, asbest maruziyeti, kerpiç evlerde yaşayanlarda daha fazla görünen KOAH veya stres yoğunluğu nedeni ile kalabalık şehirlerde yaşayanlarda kronik hastalık riskini artırıyor. Ayrıca kişinin günlük yaşamdaki davranışları da kronik bir hastalığa yakalanma riskini artırıyor. Örneğin aşırı alkol tüketimi, düzensiz uyku, stresli hayat, sigara içmek, egzersiz yapmamak, fazla kilolu olmak ve sağlıksız beslenmek…”

Diyabet ile uyku bozukluğu arasında bağlantı bulunuyor

Diyabet de uyku ile bağlantılı hastalıklar arasında yer alıyor. Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi’nin (American Academy of Sleep Medicine) yaptığı araştırmalara göre uyku yoksunlug?u ve uyku bozuklug?u ile diyabetin gelis?imi veya ko?tu?les?mesi arasında bir bag? bulunuyor. Obstru?ktu?f uyku apnesinin glikoz metabolizmasını bozarak diyabet gelis?imine neden olduğu da biliniyor. Yataş Uyku Kurulu Üyesi Dr. Dyt. Çağatay Demir, diyabet sorunu yaşayan kişilere şu önerilerde bulunuyor: “Kontrollu? karbonhidrat kısıtlamak birinci sırada o?neme sahiptir. Sonra diyeti kis?iselles?tirmek gerekir. Doymus? yag? ve basit s?ekerlerin beslenmeden kısmen c?ıkarılması tedavide gelis?me sag?lar. Ancak bazı hastalar deg?is?ik kaynakların o?nerdig?i yag? kısıtlamasız, karbonhidrat kısıtlamalı diyetlerden kısa do?nem belirgin bas?arı sag?lamıs?lardır. Ayrıca kardiyovasku?ler hastalık riski yu?ksek hastaların beslenmesinde doymus? yag?lar, trans yag?lar kolesterol du?zeylerinin kontrolu? ac?ısından kısıtlanmalıdır. Du?s?u?k karbonhidratlı diyetler (20-120 gram/gu?n) du?s?u?k yag? ic?erikli diyetler oranla daha 21-28 mg/dl gibi bir oranda daha du?s?u?k kan glikoz seviyeleri sag?lamaktadır. Yapılan çalışmaların çoğunluğu Akdeniz tipi beslenmenin uzun dönemde kan şeker düzeyleri ve kolesterol düzeylerinin dengelenmesi açısından en başarılı beslenme şekli olduğunu göstermiştir.”

Hemodiyaliz hastalarında derin uyku süresi kısalıyor

Kronik böbrek yetmezliği yaşayan hastalar, hastalıktan ve/veya diyaliz tedavisinden kaynaklanan ve yaşam kalitesini azaltan birçok sorunla karşılaşıyor. Bu sorunların başında uyku problemleri geliyor. Diyaliz tedavisi alan hastaların yüzde 50-80’inde uyku problemleri yaşandığına dikkat çeken Dr. Dyt. Demir, şunları söylüyor: “Literatu?rde uyku kalitesini deg?erlendirmeye yo?nelik hemodiyaliz hastalarıyla yapılan c?alıs?malarda; hastaların, derin uyku su?relerinin kısaldıg?ı, toplam uyku su?relerinin azaldıg?ı, c?es?itli uyku sorunlarının go?ru?ldu?g?u? ve uyku kalitelerinin ko?tu? oldug?u belirtiliyor. Diyaliz hastalarında uyku sorunları birçok fakto?rden etkileniyor. Bunlar arasında melatonin metabolizması bozuklukları, demir eksiklig?i, renal anemi ve no?ropati, diyabet, kronik ag?rı gibi patofizyolojik fakto?rler; depresyon, kaygı, endis?e, cinsel sorunlar, psikososyal sorunlar, hemodiyaliz cihazına bağımlı olmak gibi psikolojik fakto?rler ve hemodiyaliz seansları sırasında uyuklama, sabahın erken saatlerinde veya gec? saatte hemodiyaliz tedavisi alma, hemodiyaliz merkezine gidis?-do?nu?s?te yolda gec?en su?re, sedanter yas?am, alkol ve kafein tüketimi gibi yaşam biçimi ile ilgili fakto?rler yer alıyor.” 

Dr. Dyt. Demir, kronik böbrek yetmezliği yaşayan hastaların beslenme tedavisinde uygun miktarda enerji ve protein alımının, uygun vu?cut ag?ırlıg?ının sag?lanması ve korunmasının, beslenmede sodyum, potasyum, fosfor, sıvı miktarı, vitaminlerin doğru miktarlarda alınması gerektiğinin altını çiziyor.
 

Uyku bozukluğuna neden olan en önemli hastalık: Obezite

Obezite vücutta yağ kütlesinin çok fazla olduğu anlamına geliyor. Obezitenin kronik hastalık olarak adlandırılmasının nedeni ise diğer birçok kronik rahatsızlığa sebep olması ve diğer kronik hastalıklar gibi birçok sağlık sorunuyla beraber hayat kalitesini düşürmesi olarak açıklanıyor. Türkiye’de 2 kişiden 1’inin fazla kilolu, 3 kişiden 1’inin ise obez sınıfına girdiğini söyleyen Yataş Uyku Kurulu Üyesi Dr. Dyt. Çağatay Demir, uyku bozukluğuna neden olan en önemli hastalığını obezite olduğunu ifade ediyor. Dr. Dyt. Demir, “Obeziteden korunmak ve kurtulmak için sağlıklı beslenme, düzenli uyku ve günlük egzersiz önem taşıyor. Kişinin bu süreçte mutlaka uzman hekim ve diyetisyenle birlikte ilerlemesi gerekir” diyor.

Hibya Haber Ajansı