COVID-19 Salgın yönetimi ve çalışma rehberi

1. AVM VE AVM İÇİNDEKİ İŞ YERLERİNDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

AVM’de ve AVM’deki iş yerlerinde görünür yerlere COVID-19 önlemleri ile ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. AVM ve iş yerlerinin girişinde, ayrıca AVM içerisinde uygun yerlerde el antiseptiği bulundurulmalıdır. AVM girişlerinde bulunan hava perdeleri çalışıyorsa kapatılmalıdır. COVID-19 için AVM’lerin hiçbir yerinde dezenfektan püskürtme işlemi (dezenfektan tüneli vb uygulamalar) yapılmamalıdır. Dünyadaki sağlık otoriteleri (Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi) tarafından önerilmeyen bu işlem toksik etkileri nedeniyle insan sağlığına zararlı olabilir. 

1.1. AVM’deki İş Yerlerine Yönelik Önlemler 

» İş yeri çalışanları maske takmalıdır. 

» İş yeri girişinde ve kasalarda (ödeme noktalarında) el antiseptiği bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli, üzerine ekleme yapılmamalı ve boşalanı yenisi ile değiştirilmelidir. 

» İş yeri içerisinde kalabalık oluşmasını engellemek için, dış kapıya içeriye girilmesini engelleyecek basit bir uyarıcı/engelleyici koyulmalıdır. Bu, kapının her iki tarafından tutturularak asılabilecek basit bir kırmızı renkli kordon ya da şerit olabileceği gibi, kasa, plastik duba gibi bir blokaj materyali de olabilir. 

» Müşterilerin iş yerine tek başlarına girmeleri sağlanmalıdır. 

» İş yerine 8 metrekareye 1 kişi düşecek şekilde müşteri alınmalıdır (Ör. 32 

metrekarelik bir dükkânda 2 çalışan varsa 2 de müşteri alınabilir). 

» İş yeri dışında da sosyal mesafenin korunmasını sağlamak üzere kalabalık oluşmasını engelleyecek önlemler alınmalıdır. Gereken yerlerde zemine aralarında en az 1 metre mesafe olacak şekilde yer işaretleri yerleştirilmelidir. 

» AVM içerisindeki iş yerleri kendi sektörleri ile ilgili yayınlanan/yayınlanacak 

kurallara ayrıca uymalıdır. 

» Deneme kabinleri mümkün olduğu kadar kullanılmamalı, içeride kalma süresi sınırlandırılmalı (10 dakikayı geçmemeli), kabin içinde maskeler çıkarılmamalı ve her müşteriden sonra kabin havalandırılarak sık kullanılan yüzeyler uygun şekilde temizlenmelidir. Kabinler kullanılmadığı zamanlarda kapı/perdeler açık bırakılmalı ve havalandırmanın sürdürülmesi 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 24 

sağlanmalıdır. İkiden fazla deneme kabini olan iş yerlerinde deneme kabinleri birer atlayarak ve dönüşümlü kullanılmalıdır (ör. ilk seferde 1,3,5, ikinci seferde 2,4,6 gibi). 

» Denenen ürünlere Ultraviyole ışınları uygulanmamalıdır. Avrupa Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi tarafından önerilmeyen bu işlem insan sağlığına zararlı olabilir. 

» Aynı ürünlerin farklı kişilere temas ettiği demene amaçlı ürünler (deneme amaçlı kullanılan allıklar gibi) kullanılmamalıdır. Deneme parfümleri sadece çalışanlar vasıtası ile kullanılmalı, müşteriler temas etmemelidir. 

» Kasa önünde sıra beklerken durulması gereken yerlere, aralarında en az 1 

metre mesafe olacak şekilde yer işaretleri yerleştirilmelidir. 

» Mümkün olduğunca nakit ödemeden kaçınılmalı, kartla temassız ödeme 

tercih edilmelidir. 

» Dinlenme alanlarında sosyal mesafe kurallarına göre işaretleme yapılır. Mescitler COVID-19 Kapsamında Camilerde Uygulanacak Tedbirler’e göre, Oto Kuaförü ve Oto Yıkamalar, kendi sektörleri ile ilgili yayınlanan tedbirlere göre çalışmalıdır. 

» AVM içinde yeme-içme hizmeti sunan iş yerleri COVID-19 Kapsamında Restoran, Lokanta ve Kafelerde alınması gereken önlemlere göre faaliyetini sürdürebilir. 

» Valeler eldiven kullanmamalıdır. Her araç teslim alma ve teslim etme hizmetinden önce ve sonra ellerini uygun antiseptik ile temizlemelidir. Valeler araçlara maskesiz binmemelidir. 

1.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» AVM içerisinde COVID-19 kapsamında alınan kurallara uyulmalıdır. 

» Diğer müşteriler ve çalışanlar ile sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 

3-4 adım) dikkat edilmelidir. 

» Tıbbi/bez maske kullanılmalıdır. 

» AVM içerisinde bulunan berber veya güzellik salonlarını kullanacak kişiler, “Berber, Kuaför ve Güzellik Salonlarında Alınması Gereken Önlemler” kapsamındaki kurallara uymalıdır. 

» İş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunulmamalıdır. Dokunulduğunda eller su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabuna ulaşılamıyorsa 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 25 

el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Sık dokunulması mümkün olan yüzeylerin farkında olunmalı, buralara dokunmak gerekirse, sonrasında eller su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabuna ulaşılamıyorsa el antiseptiği kullanılmalıdır. 

1.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» COVID-19 belirtileri gösteren (ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan), COVID-19 tanısı alan ya da COVID-19 temaslı olan personel en az 14 gün çalıştırılmamalıdır. 

» Çalışan personel içerisinde ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olanlara tıbbi maske takılarak izole edilmeli, ilgili sağlık birimine yönlendirilmelidir. 

» Personel vardiyalı çalıştırılarak çalışma ortamında aynı anda az sayıda 

personelin bulunması sağlanmalıdır. 

» Çalışan personelin tümünün kuralına uygun tıbbi maske takması, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirmesi sağlanmalıdır. Yeni maske takılırken eller el antiseptiği ile temizlenmelidir. 

» Personelin dinlenme alanlarında en az 1 metrelik sosyal mesafenin korunması ve maske takılmasının sürdürülmesi sağlanmalıdır. AVM ve iş yerlerinde görev yapan personelin yemekleri kumanya şeklinde verilmeli, AVM yönetimi bunu organize etmelidir. 

» Yemekler toplu halde yenmemelidir. Yemek yerken ya da çay/kahve içilirken, maske çıkarılacağı için kişiler arası en az 1 metre sosyal mesafenin korunması sağlanmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmeleri sağlanmalıdır. El hijyenini sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

1.4. Güvenlik Görevlilerini Korumaya Yönelik Önlemler 

AVM güvenlik görevlileri, COVID-19 açısından düşük ve orta riskli alanlarda çalışmaktadır. 

1.4.1. Bir metreden uzak temas (Düşük riskli çalışma alanı) 

Güvenlik görevlilerinin yüz yüze temas olasılığını azaltmak için camlı kabinlerde bulunmaları önerilir. Böyle bir imkan yoksa, kuruma giriş yapanlarla güvenlik 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 26görevlileri arasında en az 1 metre mesafeyi sağlayacak şekilde düzenleme yapılmalıdır. 1 metreden uzak durulacaksa sadece tıbbi maske yeterlidir. 

1.4.2. Bir metreden yakın temas (Orta riskli çalışma alanı) 

Üst araması yapılacaksa 1 metreden yakın temas olasılığı vardır. Aşağıdaki kişisel koruyucu ekipmanları kullanması sağlanmalıdır. 

Tıbbi maske ve gözlük/yüz koruyucu kullanılmalıdır. Bu ekipmanlar kişiye özeldir. Vücut salgılarıyla gözle görülür bir kirlenme olasılığı yoksa eldiven kullanılmamalıdır. El hijyeni sağlanmalıdır. 

» Kişisel koruyucu ekipmanın uygun kullanımı konusunda eğitim verilmelidir. Önce maske sonra gözlük/yüz koruyucu takılır, çıkarılırken önce gözlük/ yüz koruyucu ve en son maske çıkarılır. 

» Yukarıda kullanılması gerektiği belirtilen ekipmanlar, görevlinin aktif olarak görevini yaptığı süre boyunca kesintisiz olarak kullanılmalıdır. Maskeler nemlendikçe ve kirlendikçe yenileri ile değiştirilmelidir. 

» Kişisel koruyucu ekipmanların giyilmesi ve çıkartılması sonrasında her seferinde uygun el hijyeni sağlanmalıdır. Eller en az 20 saniye su ve sabunla yıkanmalı veya el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Eldivenin doğru kullanılması sağlanmalıdır. Değiştirilmeyen eldivenler mikrobik kirlenmeye yol açacağından çevreye dokunmamaya ve el hijyenine özen gösterilmelidir. 

» Görevlinin dinlenmek üzere yerinden ayrılması halinde (çay, yemek vb.) kullanılan maske ve eldiven çıkartılmalı ve uygun şekilde çift poşetlenerek atılmalıdır. Gözlük/yüz koruyucu bir sonraki kullanıma hazırlık için %70’lik alkolle temizlenmelidir. 

» Görev yerine dönülürken yeni maske ve eldiven kullanılmalıdır. 

1.5. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yeri temizliği günlük olarak yapılmalı ve havalandırılmalıdır. Sık kullanılan 

alanlar daha sık temizlenmeli ve havalandırılmalıdır. 

» İş yerlerinin temizliğinde özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğine dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) sodyum hipoklorit içeren çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Tuvalet 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 27 

temizliği için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klor bileşiklerinin uygun olmadığı bilgisayar klavyeleri, telefon ve diğer 

cihaz yüzeyleri %70’lik alkolle silinerek dezenfeksiyon sağlanmalıdır. 

» Çalışma tezgâhları düzenli olarak temizlenmeli ve %70’lik alkol ile 

dezenfekte edilmelidir. 

» Müşteriler ödeme terminalini kullanır ve dokunurlarsa hemen sonrasında 

%70’lik alkol ile temizlenmelidir. 

» Temizlik yapan personelin tıbbi maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personelin maske ve eldivenlerini çıkarıp iş yerindeki çöpe atması, yıkanabilir bez maske kullandıysa yenisiyle değiştirmesi ve ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkaması, sabun ve suyun olmadığı durumlarda el antiseptiği kullanması sağlanmalıdır. 

1.6. AVM Giriş – Çıkış Kapıları ve Genel Alanlara Yönelik Önlemler 

» Giriş ve çıkışlar kişilerin birbirleriyle temasını engelleyecek şekilde 

düzenlenmelidir. 

» Giriş ve çıkışlar için zeminde tek yönlü gidiş-geliş işaretleri konulmalıdır. 

» AVM’de olabildiğince fazla sayıda giriş kapısı açılmalıdır. 

» AVM’deki kişi sayısı her 10 metrekareye bir kişi olacak şekilde 

sınırlandırılmalıdır. 

» AVM’den çıkış yapan kişi sayısı kadar kişinin giriş yapmasına izin verilmelidir. 

» AVM’ye girişte tıbbi/bez maske takılmalı ve maskesi olmayanlar içeri 

alınmamalıdır. 

» Girişte ateş ölçümü yapılmalıdır. Ateşi 38 oC’den yüksek olanlar içeri 

alınmamalı, sağlık kuruluşuna gitmesi istenmelidir. 

» AVM giriş ve çıkışlarında sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, girişlerde kişiler sıra ile içeriye alınmalı ve sırada durulması gereken alanlar, aralarında en az 1 metre mesafe olacak şekilde yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Müşteriler anonslar ya da videolarla COVID-19 kapsamında AVM’ de uyulması gereken kurallar konusunda bilgilendirilmelidir. Bu anonslarda AVM ziyaretinin 3 saatten uzun olmaması ve grup halinde dolaşılmaması önerilerine de yer verilmelidir. 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 28 

» COVID-19 bulaşma riskini artıracağından aşağıdakiler yapılmamalıdır: 

» Konser ve gösteri gibi toplu etkinlikler 

» Promosyon uygulamaları 

» Broşür dağıtımı 

» Çocuk ya da diğer yaş gruplarına yönelik oyun alanları ve sinemaların 

kullanımı 

» Tekerlekli sandalye kullanımı 

» Sigara içme alanı kullanımı 

» Mama sandalyesi kullanımı 

» Bebek arabası kiralanması vb. durumlar. 

» Asansörlerin kullanımı sınırlandırılmalı, kapasitesinin üçte biri sayıda kişinin binmesine izin verilmeli ve bu sayı asansör girişinde belirtilmelidir. Asansör içerisinde sosyal mesafeyi korumak amacıyla kişilerin durması gereken alanlar, aralarında en az 1 metre mesafe olacak şekilde yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Yürüyen merdivenlerin bantları ve diğer ortak alanların kapı kolları, tırabzanlar, asansör düğmeleri gibi sık dokunulan yüzeylerin günde en az üç kez temizlik ve dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. 

» Tuvaletlere el yıkama ve maske kullanımı ile ilgili afişler asılmalıdır. 

» Tuvaletlerde el kurutma makineleri kullanılmamalıdır. Tek kullanımlık kağıt 

havlu sistemine geçilmelidir. 

» Tuvaletlerde sıvı sabun bulundurulmalı ve devamlılığı sağlanmalıdır. 

» Tuvaletlerdeki su ve sabunlar mümkünse fotoselli olmalıdır. 

» Tuvalet alanlarına giriş kapılarının elle tutularak açılması engellenmeli, kapı yerine mümkünse mühendislik uygulamalarıyla mahremiyet sağlayacak geçiş sağlanmalıdır. 

1.7. AVM’lerde Ortam Havalandırmasına Yönelik Önlemler 

» AVM’lerin etkin şekilde ve dış ortamdan havalandırması sağlanmalıdır. Havalandırma sisteminin filtrelerinin kontrolleri ve değişimleri düzenli yapılmalıdır. Filtre değişimi aerosol oluşturacak işlem kabul edildiğinden bu işlem sırasında personel N95/FFP2 maske takmalı, eldiven ve yüz siperliği kullanmalı, çıkarılan filtre çift poşetlenerek atılmalıdır. Klima santrallerinin 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 29 

normal temizlik periyotları kısaltılmalıdır. 

» Merkezi havalandırma sistemleri dışındaki klima sistemleri kullanılmamalıdır. 

» Havalandırma gece bina kullanımda değilken dahi sürdürülmeli, daha az hava miktarı ile de olsa gece boyu havalandırma sistemi çalışmaya devam ettirilmelidir. 

» Kirli hava çıkışının yapıldığı yerlerden insan geçişi engellenmelidir. 

» AVM’de teknik olarak gerekli olan asgari hava sirkülasyonu sağlanmalıdır. 

1.8. Mal Kabul Alanlarına Yönelik Önlemler 

Genel olarak COVID-19 virüslerinin cansız yüzeylerde bulunabileceği gösterilmiş olmakla birlikte hastalık oluşturacak miktarda bulunmaması nedeniyle paket veya kargo ile bulaş beklenmemektedir. Dünya Sağlık Örgütü ve Avrupa Hastalık Korunma ve Kontrol Merkezi gibi sağlık kuruluşlarının da bu konuda kısıtlaması yoktur. Esas bulaş yolu virüsü taşıyan kişi ile yakın temastır, bununla birlikte hasta kişinin solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunma ve sonrasında yüze dokunma ile bulaş ihtimali olduğundan el hijyenine dikkat edilmelidir. 

» Mal Kabul Bölümünde el antiseptiği bulundurulmalıdır. 

» Mal kabulü yapılan yerlerde görevli personel dışındaki kişiler bulunmamalıdır. 

» Bu alanlarda çalışan personel sayısı mümkünse azaltılmalıdır. Personelin 

sosyal mesafe kuralına (en az 1 metre) uymaları sağlanmalıdır. 

» Görevli personel maske takmalıdır. 

» Mal Kabul Bölümünde kargo malzemeleri ve insanlar üzerine dezenfektan püskürtülmemelidir. Dünyadaki sağlık otoriteleri (Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi ve Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi) tarafından önerilmeyen bu işlem toksik etkileri nedeniyle insan sağlığına zararlı olabilir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 31 

2. BERBER, KUAFÖR VE GÜZELLİK SALONLARINDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

2.1. Genel Önlemler 

Berber, kuaför ve güzellik salonlarında, iş yeri alanlarının küçük olması ve çalışma koşulları nedeniyle müşterilerle yakın temas (1 metreden yakın, 15 dakikadan uzun) söz konusu olabilir. Bu nedenle hem iş yeri çalışanı hem de müşteri, COVID-19 salgını süresince geçerli olmak üzere korunma önlemleri olarak aşağıdaki kurallara uyulmalıdır. Her iş yerinin görünür bir yerine önlemlerle ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yerinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. 

2.2. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» İş yerinde kalabalık oluşmasını engellemek için, müşteriler randevu ile kabul edilmelidir. Müşterilerin randevu saatinde gelmeleri istenmelidir. 

» Randevu sırasında ateş, öksürük, burun akıntısı, solunum sıkıntısı bulguları açısından sorgulanmalıdır. Bu belirtilerden birini tarif eden, COVID-19 tanısı alan ya da temaslısı olanlara randevu verilmemelidir. 

» İş yeri girişinde ateş, öksürük, burun akıntısı, solunum sıkıntısı gibi belirtiler gösteren, COVID-19 tanısı alan ve temaslısı olanların içeriye alınmayacağını belirten bilgilendirme yazısı asılmalıdır. 

» Müşteri tokalaşmadan veya herhangi bir şekilde temas etmeden 

karşılanmalıdır. 

» İş yerine maskesiz kimse alınmamalıdır. İçeride de maske kullanmaya devam edilmelidir. Kapı girişinde maskesi olmayanlar için mümkünse maske bulundurulmalıdır. 

» Müşteriye olabildiğince az sayıda personel ile hizmet verilmeli ve bunlar kayıt altına alınmalıdır. Bu uygulama, müşterinin ya da personelin COVID-19 çıkması durumunda temaslı taramasını kolaylaştıracaktır. 

» İş yerinin dışında da sosyal mesafe korunmalı, kalabalık olmasını 

engelleyecek önlemler alınmalıdır. 

» İş yerinde hizmet verilecek koltuk/ birim sayısı, kişiler arası sosyal mesafeyi koruyacak şekilde (örneğin koltuk sayıları azaltılmalı, birer koltuk atlanarak müşteri oturtulmalı) düzenlenmelidir. 

» İş yerindeki koltuk/birim sayısı kadar içeriye müşteri kabul edilmelidir. 

» Müşteriler işlem esnasına kadar maske kullanmalı, ancak yapılacak işlemin 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 32 

özelliğine göre kısa süreli maskeyi çıkarabilir. 

» İş yerinde müşteri ve çalışan dışında kimse bulunmamalı, misafir 

alınmamalıdır. 

» İş yeri içinde su ve sabuna erişim kolay olmalı ve burada tek kullanımlık 

kâğıt havlular bulundurulmalıdır. 

» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere el antiseptiği 

bulundurulmalı ve sürekliliği sağlanmalıdır. 

» Müşteriler, iş yerine girmesini takiben ellerini yıkaması ya da el antiseptiği 

kullanması konusunda uyarılmalıdır. 

» Damlacık yoluyla bulaşmayı artırdığı için iş yerinde müşteriler ve çalışanlar 

mümkünse konuşmamalı, yüksek sesle konuşmaktan kaçınmalıdır. 

» İş yerinde satışa sunulan şampuan, kozmetik gibi ürünleri mümkün olduğunca cam veya tezgâhların arkasında korumaya alınmalıdır, ortalıkta bırakılmamalıdır. 

» Müşterilere hizmet verilirken mümkünse su hariç içecek servisi 

yapılmamalıdır. 

» İçeride ortak kullanım amacıyla gazete, dergi vb. bulundurulmamalıdır. 

» Her müşteri için tek kullanımlık malzeme kullanılmalı, tek kullanımlık malzeme sağlanamadığı durumlarda her kullanım sonrasında tekstil 

malzemeleri en az 60 oC’da yıkanmalıdır. Kullanılan aletlerin üzerinde kan veya sekresyon yoksa, %70’lik alkol ile silinmelidir. Kullanılan aletlerin üzerinde kan veya sekresyon varsa, ön temizlik yapıldıktan ve kuruduktan sonra %70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Manikür, pedikür, epilasyon gibi işlemlerde kullanılan aletlerin kişiye özel olması sağlanmalıdır. Kişiye özel alet kullanımı sağlanamadığı durumlarda, her müşteriden sonra kullanılan aletlerin temizlik ve sterilizasyonu sağlanmalıdır. Yapılan işlem eldiven kullanmayı gerektiriyorsa tek kullanımlık eldiven kullanılmalıdır. Eldivenli ellerle çevreye dokunulmamalıdır. 

» Fön makinesi mümkün olduğunca kullanılmamalıdır. Fön makinesi gibi yüksek hava akımı yaratan cihazları kullanırken, düşük hızda, yandaki müşteriyi etkilemeyecek yönde ya da diğer müşterilerden farklı bir alanda kullanılmasına özen gösterilmelidir. 

» Saç kesimi esnasında yüze ve baş bölgesinde kalan kesilmiş saçların ve kullanılan araç ve gereçlerin geçici süreliğine temizlenmesi için kullanılan ense fırçasının kullanımı salgın süresince durdurulmalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 33 

» Kasa önünde sıra beklerken, durulması gereken yerler zeminde sosyal 

mesafeyi sağlayacak şekilde işaretlenmelidir. 

» Müşterilerden tercihen temassız olmak üzere, nakit olmayan ödeme 

yapmaları istenmelidir. 

2.3. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» İş yerinde belirlenen kurallara uyulmalıdır. 

» Diğer müşterilerle aradaki en az 1 m sosyal mesafeye dikkat edilmelidir. 

» Randevu ile gidilmeli ve randevu saatine uyulmalıdır. 

» İş yerinde ağız ve burnu kapatacak şekilde maske takılmalı, maske 

nemlendikçe, kirlendikçe değiştirilmeli, el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» İş yerine girdikten sonra eller yıkanmalı ya da el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» İş yeri içinde gerekli olmadıkça yüzeylere dokunulmamalı, dokunulması 

durumunda el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Yiyecek ve içecek (su hariç) talebinde bulunulmamalıdır. 

2.4. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, solunum sıkıntısı gibi belirtiler gösteren, 

COVID-19 tanısı alan ve temaslısı olan personel çalıştırılmamalıdır. 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, solunum sıkıntısı gibi belirtiler gösteren personel tıbbi maske takılı olarak sağlık kurumuna yönlendirilmelidir. Sağlık Bakanlığı COVID-19 Rehberi doğrultusunda hareket edilmelidir. 

» Çalışan personelin tümünün kuralına uygun tıbbi maske takması 

sağlanmalıdır. 

» Maske ıslandıkça ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. 

» Müşteri ile 1 metreden yakın temas olasılığı olan personelin yüz koruyucu kullanması sağlanmalıdır. Yüz koruyucu her müşteri sonrasında %70’lik alkol ile silinerek tekrar kullanılabilir. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmelerini sağlanmalıdır. Bunun için, eller sık sık en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

» Personelin dinlenme alanlarında sosyal mesafenin korunması ve maske 

takılmasının sürdürülmesi sağlanmalıdır. 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 342.5. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» Temizlik günlük olarak yapılmalıdır. 

» Merkezin temizliğinde özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri, koltuk kolçakları, kuaför ve berber malzemeleri, saç yıkama lavaboları vb.) temizliğine dikkat edilmelidir. Her müşteri sonrasında bu yüzeyler temizlenmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Klor bileşiklerinin uygun olmadığı bilgisayar klavyeleri, telefon ve diğer cihaz yüzeyleri %70’lik alkolle silerek dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. 

» Yer ve yüzey dezenfeksiyonu için; virüslere etkinliği gösterilmiş etken maddeleri içeren ve Sağlık Bakanlığı tarafından verilen ‘Biyosidal Ürün Ruhsatı’ bulunan yüzey dezenfektanları kullanılabilir. http://cbs.cevresaglik. gov.tr/cevresaglik/Biyosidal/Dezenfektan.aspx 

» Çalışma tezgâhları, ekipmanları ve aletleri düzenli olarak temizlenmeli, 

%70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Ödeme terminali sık sık %70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Tuvaletlere el yıkama afişleri asılmalıdır 

» Tuvalet temizliği için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit 

Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Tuvalet ve lavabolarında sıvı el sabunu, kâğıt havlu bulundurulmalı ve bu bölümlerin temizliğinin periyodik olarak yapılması sağlanmalıdır. Tuvaletlerde kullanılan bataryalar, sabunluklar ve kâğıt havluluklar mümkünse fotoselli olmalıdır. El kurutma cihazları çalıştırılmamalıdır. 

» Temizlik yapan personelin maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personel maske ve eldivenlerini çıkarıp çöp kutusuna atmalı, ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamalıdır. 

» Salon ve odalar pencereler açılarak düzenli bir şekilde sık sık havalandırılmalıdır. Merkezi havalandırma sistemleri bulunan binaların havalandırması %100 doğal hava sirkülasyonunu sağlayacak şekilde düzenlenmeli, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda yapılmalıdır. Klima ve vantilatörler çalıştırılmamalıdır. Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan “Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi”nde yer alan “COVID-19 Kapsamında Klima/İklimlendirme Sistemlerinde Alınacak Önlemler”e uygun hareket edilmelidir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 35 

3. AYAKKABI VE ÇANTA SATIŞI YAPAN ESNAFLARIN ALMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Çanta ve ayakkabı satan işletmeler, toplum tarafından sıklıkla kullanılan, ürün temasının olduğu buna karşılık iş yeri alanlarının küçük olması veya kalabalık ortamları nedeni ile COVID-19 yayılmasını önlemek için sosyal mesafeyi korumanın zor olabileceği alanlardır. Bu nedenle müşteri gereksinimleri mümkün olduğunca telefon ve internet üzerinden karşılanacak hale getirilmelidir. İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 kapsamında alınması gereken önlemlerle ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. 

3.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dâhil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri 

alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (ödeme alanları vb.) mesafe yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» Müşterilerden iş yerine tek başlarına girmeleri istenmelidir. Eşlik eden diğer 

kişiler dışarıda kalmalıdır. 

» İş yerlerine misafir alınmamalıdır. 

» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve her zaman dolu olması sağlanmalıdır. 

» İş yerine giren her müşterinin ellerini dezenfekte etmesi sağlanmalıdır. 

» Ürün deneme süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. 

» Denenen ürünlere Ultraviyole ışınları uygulanmamalıdır. Avrupa Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi tarafından önerilmeyen bu işlem insan sağlığına zararlı olabilir. 

» Ayakkabı denemede kullanılan kolaylaştırıcı aparat (ayakkabı çekeceği) 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 36 

her müşteriden sonra %70’lik alkol veya 1/100 çamaşır suyu içeren bezle silinerek dezenfekte edilmelidir. 

» Personeli korumak için tezgâhlar ve müşteri alanı arasına geçici bir ayırıcı 

veya pencere yerleştirilmelidir. 

» Müşterilerden tercihen temassız olmak üzere nakit olmayan ödeme 

yapmaları istenmelidir. 

3.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Müşterilerin iş yerinin girişinde görünür bir yere asılmış olan ve içeride uyulması beklenen kuralları açıklayan bilgilendirmeyi okuması sağlanmalıdır. 

» Müşteriler, diğer müşteriler ve çalışanlar ile aralarında sosyal mesafeyi 

sağlamaları hususunda uyarılmalıdırlar. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak bez maske takılması yeterlidir. Girişte maskesi olmayanlar için maske bulundurulmalıdır. 

» Müşteri iş yerine girdiğinde alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol 

içeren kolonya ile ellerini temizlemelidir. 

» Müşteriler, iş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunmamalıdır. 

Dokunulduğunda el antiseptiği kullanmaları sağlanmalıdır. 

» Müşterilerin iş yeri içinde mümkün olduğu kadar kısa süre kalması 

sağlanmalıdır. 

3.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Çalışan personelin COVID-19’un bulaşma yolları ve korunma önlemleri 

hususunda bilgilenmesi sağlanmalıdır. 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan personel 

olduğunda çalıştırılmamalıdır. 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtiler 

gelişirse, tıbbi maske takılı olarak sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. Yeni maske takılırken ve çıkarıldıktan sonra el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmesi sağlanmalıdır. El hijyenini 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 37 

sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

» Personel müşterilerle aynı ürünlere dokunacağı için, her müşteriden sonra 

ellerini temizlemelidir. 

» Müşteri ile ayakkabı, çanta denemesine yardım etme gibi 1 metreden daha yakın durumlarda çalışma öncesinde tıbbi maske ve yüz koruyucu kullanılmalıdır. 

» Çalışan personel dinlenme alanlarında en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumalı ve maske takmayı sürdürmelidir. Yemek yerken ya da su/çay/ kahve içilirken, maske çıkarılacağı için bunun yapıldığı kapalı alanda aynı anda birden fazla kişinin olmaması sağlanmalıdır. 

3.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yerlerinde her gün düzenli olarak temizlik yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin temizliğinde özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğine dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klor bileşiklerinin uygun olmadığı yazar kasa, bilgisayar klavyeleri, telefon ve diğer cihaz yüzeyleri % 70’lik alkolle silerek dezenfeksiyon sağlanmalıdır. 

» Çalışma tezgâhları, ekipmanları ve aletleri düzenli olarak temizlenmeli, 

%70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Müşteriler ödeme terminalini kullanır ve dokunurlarsa hemen arkasından 

%70’lik alkol ile temizlenmelidir. 

» Temizlik yapan personelin maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personel maske ve eldivenlerini çıkarıp iş yerindeki çöpe atmalı, ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanmalıdır. 

» Klimalar dışarıdan %100 temiz hava alacak modda çalıştırılmalı, fan hızı düşük tutulmalıdır. Klimaların bakım, temizlik ve filtre değişikliği zamanında 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 38 

yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin kapı ve pencereleri açılarak sık havalandırılması sağlanmalıdır. 

» Merkezi havalandırma sistemleri bulunan iş yerlerinin havalandırması temiz hava sirkülasyonunu sağlayacak şekilde düzenlenmeli, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. İş yeri lavabosu sık 

aralıklarla temizlenmelidir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 39 

4. BAKKALLARIN ALMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 önlemleri ile ilgili bilgilendirme afişleri (el yıkama, maske kullanımı, sosyal mesafe ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. İş yeri girişinde, içinde ve ödeme noktası yakınında uygun yerlerde el antiseptiği bulundurulmalıdır. 

4.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dahil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri 

alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (ödeme alanları vb.) mesafe yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» Müşterilerden iş yerine tek başlarına girmeleri istenmelidir. Eşlik eden diğer 

kişiler dışarıda kalmalı, iş yerine misafir alınmamalıdır. 

» İçeride kalabalık oluşmasını engellemek için, dış kapıya içeriye girilmesini engelleyecek basit bir uyarıcı/engelleyici koyulmalıdır. Renkli kordon ya da şerit veya plastik duba gibi bir blokaj materyali bu amaç ile kullanılabilir. 

» Açık ürünlerin paketlenerek satılması, müşterilerin bu ürünlere dokunmasının engellenmesi, mümkünse raflardaki ürünlerin çalışan personel tarafından müşteriye verilmesi sağlanmalıdır. 

» Kasa önünde müşteri bekleme yerleri arasında (en az 1 metre) olacak 

şekilde yer işaretlemesi yapılmalıdır. 

» Müşterilerin temassız ödeme yapması teşvik edilmelidir. 

» Personeli korumak için tezgâhlar ve müşteri alanı arasına geçici bir ayırıcı 

veya pencere yerleştirilmelidir. 

4.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» İş yeri girişindeki asılı afişte belirtilen kurallara uyulmalıdır. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalı ve içeride maske çıkartılmamalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 40 

uygun olarak basit bez maske takılması yeterlidir. 

» Diğer müşteriler ve çalışanlar ile aradaki sosyal mesafe (en az 1 metre, 3-4 

adım) korunmalıdır. 

» Mecbur kalınmadıkça yüzeylere dokunulmamalıdır. 

» Sık dokunulan yüzeylere dokunulması durumunda, el antiseptiği 

kullanılmalıdır. 

4.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan personel 

çalıştırılmamalıdır. 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtiler gelişirse, tıbbi maske takılı olarak sağlık kuruluşlarına yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. Yeni maske takılırken ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Müşteri ile aradaki sosyal mesafe (en az 1 metre, 3-4 adım) korunmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmeleri sağlanmalıdır. El hijyenini sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği / en az %70’lik alkol içeren kolonya kullanılmalıdır. 

» Personelin dinlenme alanlarında 1 metrelik sosyal mesafe korunmalı ve 

maske takılmasının sürdürülmesi sağlanmalıdır. 

» Yemek, su/çay/kahve molalarında maske çıkarılacağı için, kapalı alanda 

aynı anda birden fazla kişi olmamalıdır. 

4.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yeri temizliği günlük olarak yapılmalıdır. Sık kullanılan alanlar (masa ve 

tezgahlar gibi) daha sık temizlenmelidir. 

» Hassas yüzeylerin (telefon, bilgisayar gibi) dezenfeksiyonu %70’lik alkol ile 

ıslatılmış bezle silinerek yapılmalıdır. 

» İş yerinde sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğinin su ve deterjanla yapılması yeterlidir. Temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 41 

Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klimalar dışarıdan %100 temiz hava alacak modda çalıştırılmalı, fan hızı düşük tutulmalıdır. Klimaların bakım, temizlik ve filtre değişikliği zamanında yapılmalıdır. 

» İş yerlerinde pencereler ve kapılar açılarak doğal havalandırma sık 

yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu ve tuvaleti sık aralıklarla temizlenmelidir. İş yeri 

lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. 

» İş yerindeki dinlenme alanları ile tuvaletinin pencereleri açık tutulmalıdır. 

» Tuvaletlerde tek kullanımlık kâğıt havlu kullanılmalı, hava ile el kurutma 

aletleri çalıştırılmamalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 43 

5. BÜFE, KANTİN VE BAYİLERDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 önlemleri ile ilgili bilgilendirme afişleri (el yıkama, maske kullanımı, sosyal mesafe ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. İş yeri girişinde, içinde ve ödeme noktası yakınında uygun yerlerde el antiseptiği bulundurulmalıdır. 

5.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dahil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye çalışan/ 

müşteri alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (iç ve dış alanlar) bekleme mesafeleri yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» İçeride kalabalık oluşmasını engellemek için, dış kapıya içeriye girilmesini engelleyecek basit bir uyarıcı/engelleyici koyulmalıdır. Renkli kordon ya da şerit veya plastik duba gibi bir blokaj materyali bu amaç ile kullanılabilir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» Bu iş yerlerindeki yeme içme alanlarının kullanımı restoran, lokanta ve kafelerle birlikte açılmalıdır. Bu alanlarda “Restoran, lokanta ve kafeler” için yayınlanacak kurallar uygulanmalıdır. 

» Bahis bayilerinde bahis doldurma işlemi dış mekanda yapılmalı, ortak 

kullanım amacı ile kalem, broşür vb. materyal bulundurulmamalıdır. 

» Açık ürünlerin paketlenerek satılması, müşterilerin bu ürünlere dokunmasının engellenmesi, mümkünse raflardaki ürünlerin çalışan personel tarafından müşteriye verilmesi sağlanmalıdır. 

» Kasa önünde müşteri bekleme yerleri arasında (en az 1 metre) olacak 

şekilde yer işaretlemesi yapılmalıdır. 

» Müşterilerin temassız ödeme yapması teşvik edilmelidir. 

» Personeli korumak için tezgâhlar/personel ve müşteri alanı arasına geçici 

bir ayırıcı veya pencere yerleştirilmelidir. 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 445.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» İş yeri girişindeki asılı afişte belirtilen kurallara uyulmalıdır. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalı ve içeride maske çıkartılmamalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak basit bez maske takılması yeterlidir. 

» Diğer müşteriler ve çalışanlar ile aradaki sosyal mesafe (en az 1 metre, 3-4 

adım) korunmalıdır. 

» Mecbur kalınmadıkça yüzeylere dokunulmamalıdır. 

» Sık dokunulan yüzeylere dokunulması durumunda, el antiseptiği 

kullanılmalıdır. 

5.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan personel 

çalıştırılmamalıdır. 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtiler gelişirse, tıbbi maske takılı olarak sağlık kuruluşlarına yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. Yeni maske takılırken ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Müşteri ile aradaki sosyal mesafe (en az 1 metre, 3-4 adım) korunmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmeleri sağlanmalıdır. El hijyenini sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği / en az %70’lik alkol içeren kolonya kullanılmalıdır. 

» Personelin dinlenme alanlarında 1 metrelik sosyal mesafe korunmalı ve 

maske takılmasının sürdürülmesi sağlanmalıdır. 

» Yemek, su/çay/kahve molalarında maske çıkarılacağı için, kapalı alanda 

aynı anda birden fazla kişi olmamalıdır. 

5.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yeri temizliği günlük olarak yapılmalıdır. Sık kullanılan alanlar (masa ve 

tezgahlar gibi) daha sık temizlenmelidir. 

» Hassas yüzeylerin (telefon, bilgisayar gibi) dezenfeksiyonu %70’lik alkol ile 

ıslatılmış bezle silinerek yapılmalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 45 

» İş yerinde sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğinin su ve deterjanla yapılması yeterlidir. Temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klimalar dışarıdan %100 temiz hava alacak modda çalıştırılmalı, fan hızı düşük tutulmalıdır. Klimaların bakım, temizlik ve filtre değişikliği zamanında yapılmalıdır. 

» İş yerlerinde pencereler ve kapılar açılarak doğal havalandırma sık 

yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. İş yeri lavabosu ve 

tuvaleti sık aralıklarla temizlenmelidir. 

» İş yerindeki dinlenme alanları ile tuvaletinin pencereleri açık tutulmalıdır. 

» Tuvaletlerde tek kullanımlık kâğıt havlu kullanılmalı, hava ile el kurutma 

aletleri çalıştırılmamalıdır. 

5.5. COVID-19 Kapsamında Büfelerde Alınması Gereken Önlemler 

» İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 önlemleri ile ilgili bilgilendirme afişleri (el yıkama, maske kullanımı ve sosyal mesafe için uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. Büfelerde müşteri ve çalışan için el antiseptiği bulundurulmalıdır. 

5.5.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Büfede tıbbi/bez maske takılmalı, nemlendikçe değiştirilmelidir. Her maske 

değişiminden sonra el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Büfe önünde sosyal mesafenin (en az 1 metre, 3-4 adım) korunması için 

zeminde işaretleme yapılmalıdır. 

» Müşterilerin tek tek alışveriş yapmaları sağlanmalıdır. 

» Her ödeme işleminden sonra el antiseptiği kullanılmalıdır. Ödemelerde 

mümkünse temassız ödeme şekli teşvik edilmelidir. 

» Eldivenin doğru kullanılmaması COVID-19 bulaşma riskini artırabileceğinden büfede çalışanlar eldiven kullanmamalıdır. El hijyenine dikkat edilmesi yeterli olacaktır. 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 46 

» Büfenin temizliği günlük olarak yapılmalı, sık kullanılan alanlar (masa ve 

tezgahlar gibi) daha sık temizlenmelidir. 

» Büfede pencereler ve kapılar açılarak doğal havalandırma sık yapılmalıdır. 

» Hassas yüzeylerin (telefon, bilgisayar gibi) dezenfeksiyonu %70’lik alkol ile 

ıslatılmış bezle silinerek yapılmalıdır. 

» Büfeye misafir alınmamalıdır. 

5.5.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Büfe önündeki asılı COVID-19 ile ilgili afişte belirtilen kurallara uyulmalıdır. 

» Tıbbi/bez maske takılmalıdır. 

» Diğer müşteriler ve çalışanlar ile aradaki sosyal mesafe (en az 1 metre, 3-4 

adım) korunmalıdır. 

» Mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunulmamalı, dokunulması durumunda 

el antiseptiği kullanılmalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 47 

6. KASAP, MANAV, KURUYEMİŞÇİ, BALIKÇI VE DİĞER GIDA SATIŞ YERLERİNDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Kasap, manav, kuruyemişçi, balıkçı ve diğer gıda satıcıları gibi küçük işletmeler, toplum tarafından sıklıkla kullanılan buna karşılık iş yeri alanlarının küçük olması nedeni ile COVID-19’un yayılmasını önlemek için sosyal mesafeyi korumanın zor olabileceği alanlardır. Müşteri gereksinimleri mümkün olduğunca randevulu ya da telefon ve internet üzerinden karşılanacak hale getirilmelidir. İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 kapsamında alınması gereken önlemlerle ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. 

6.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dâhil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri 

alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (iç ve dış mekân dâhil) mesafeler yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» Gıda satış yerlerinin dışında sıra oluşması durumunda sosyal mesafenin korunması sağlanmalı, kalabalık oluşmasını engelleyecek önlemler alınmalıdır. Gerekirse sosyal mesafeyi sağlayacak şekilde zeminde işaretlemeler yapılmalıdır. 

» Müşterilerden iş yerine tek başlarına girmeleri istenmelidir. Diğer aile 

bireylerinin mümkünse dışarıda kalmaları özendirilmelidir. 

» Gıda satış yerlerine misafir alınmamalıdır. 

» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere alkol bazlı el antiseptiği veya %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve her zaman dolu olması sağlanmalıdır. İş yerine giren her müşterinin ellerini dezenfekte etmesi sağlanmalıdır. 

» Ürünler mümkün olduğunda cam veya tezgâhların arkasında korumaya 

alınmalıdır. 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 48 

» Ürünlerden uygun olanlar (sebze-meyve gibi) daha önceden farklı 

miktarlarda paketlenip satışa sunulmalıdır. 

» Paketli olmayan ürünlere müşterinin dokunmaması sağlanmalıdır. Tek kullanımlık eldivenler kullanarak müşterilere servis yapılmalı ve her müşteriden sonra eldivenler çıkarılmalı ve kapaklı çöp kutusu/çöp torbasına atılmalıdır. 

» Mümkünse personel ile müşteri arasında direkt temas kurmalarının önlenebilmesi ve damlacık yoluyla bulaşın engellenmesi amacıyla şeffaf bir bariyer yerleştirilmelidir. 

» Müşterilerin ödemelerinde tercihen temassız olmak üzere nakit olmayan 

ödeme yapmaları teşvik edilmelidir. 

6.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Müşterilerin iş yerinin girişinde görünür bir yere asılmış olan ve içeride uyulması beklenen kuralları açıklayan bilgilendirmeyi okuması sağlanmalıdır. 

» Müşteriler, diğer müşteriler ve çalışanlar ile aralarında sosyal mesafeyi 

sağlamaları konusunda uyarılmalıdır. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak basit bez maske takılması yeterlidir. Girişte maskesi olmayanlar için temiz maske bulundurulmalıdır. 

» Müşteri iş yerine girdiğinde alkol bazlı el antiseptiği veya kolonya 

kullanmalıdır. 

» Müşteriler, iş yeri içinde gıdalara dokunmamalıdır. Bütün ürünler çalışan 

personel tarafından paketlenmeli ve müşteriye verilmelidir. 

» Müşteriler, iş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunmamalıdır. 

» Müşterilerin iş yeri içinde mümkün olduğu kadar kısa süre kalması 

sağlanmalıdır. 

6.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Çalışan personelin COVID-19’un bulaşma yolları ve korunma önlemleri 

hususunda bilgilenmesi sağlanmalıdır. 

» Gıda satış yerlerinde çalışan personel hasta (ateş, öksürük, nezle, nefes 

darlığı gibi belirtileri olan) olduğunda çalışmamalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 49 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, nezle, nefes darlığı gibi belirtiler gelişirse, 

maskesi takılı olarak sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirilmeli, değiştirilmesi öncesinde ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Alışveriş sırasında müşteri ile 1 metreden daha uzak mesafede 

bulunulmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmesi sağlanmalı, sık aralıklarla 

ellerin hijyeni sağlanmalıdır. 

» El hijyenini sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

» Et ve et ürünleri, paketlenmemiş gıda maddeleri satışında çalışan personel eldiven kullanmalıdır. Eldiven gıda dışındaki nesnelere değmemelidir. İş bitince eldiven çıkarılıp, el hijyeni sağlanmalıdır. Kullanılan eldiven çöp kovası/çöp torbasına atılmalı, yeni bir eldiven takılmalıdır. 

» Çalışan personel dinlenme alanlarında en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumalı ve maske takmayı sürdürmelidir. Yemek yerken ya da su/çay/ kahve içilirken, maske çıkarılacağı için bunun yapıldığı kapalı alanda aynı anda birden fazla kişinin olmaması sağlanmalıdır. 

» Gıda satış yerlerindeki müşteri oturma alanları kaldırılmalıdır. 

6.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» Gıda satış yerlerinde her gün su ve deterjanla düzenli olarak temizlik 

yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin temizliğinde özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğine dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet temizliği için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klor bileşikleri ile temizlik yapılmasının uygun olmadığı yazar kasa, 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 50 

bilgisayar klavyeleri, telefon, POS cihazı ve diğer cihaz yüzeyleri %70’lik alkolle silinerek dezenfeksiyon sağlanmalıdır. 

» Müşteriler ödeme terminalini kullanır ve dokunurlarsa hemen arkasından 

%70’lik alkol ile temizlenmelidir. 

» Çalışma tezgâhları, ekipmanları ve aletleri düzenli olarak temizlenmeli, 

%70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Temizlik yapan personelin maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personelin maske ve eldivenlerini çıkartıp iş yerindeki çöpe atması ve ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamalıdır. 

» Klimalar dışarıdan %100 temiz hava alacak modda çalıştırılmalı, fan hızı düşük tutulmalıdır. Klimaların bakım, temizlik ve filtre değişikliği zamanında yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin kapı ve pencereleri açılarak sık havalandırılması sağlanmalıdır. 

» Merkezi havalandırma sistemleri bulunan iş yerlerinin havalandırması temiz hava sirkülasyonunu sağlayacak şekilde düzenlenmeli, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. İş yeri lavabosu sık 

aralıklarla temizlenmelidir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 51 

7. KİTAP VE KIRTASİYE MAĞAZALARINDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Kitap ve kırtasiye mağazaları toplum tarafından sıklıkla kullanılan, ürün temasının olduğu buna karşılık iş yeri alanlarının küçük olması veya kalabalık ortamları nedeni ile COVID-19 yayılmasını önlemek için sosyal mesafeyi korumanın zor olabileceği alanlardır. Bu nedenle müşteri gereksinimleri mümkün olduğunca telefon ve internet üzerinden karşılanacak hale getirilmelidir. İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 kapsamında alınması gereken önlemlerle ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. 

7.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dâhil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri 

alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (iç ve dış alanlar dâhil) sosyal mesafe yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» İş yerlerine misafir alınmamalıdır. 

» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve her zaman dolu olması sağlanmalıdır. Müşterilerin girişte bu ürünleri kullanmaları sağlanmalıdır. 

» Müşterilerin ürünlerle temasını mümkün olduğu kadar azaltacak önlemler 

alınmalıdır. 

» Müşterilerin inceleme amacı ile el temasının yoğun olduğu dayanıklı ürünlere belirli periyotlarla %70 alkol içeren dezenfektan spreyle püskürtülerek dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. 

» Müşteri tarafından incelenip alınmayan raf ürünleri, mümkün olduğu kadar 

raftaki ürünlerin en altına veya arkasına yerleştirilmelidir. 

» Personeli korumak için tezgâhlar ve kasa görevlileri ile müşteri alanı arasına 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 52 

geçici bir ayırıcı veya pencere yerleştirilmelidir. 

» Müşterilerden tercihen temassız olmak üzere nakit olmayan ödeme 

yapmaları istenmelidir. 

7.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Müşterilerin iş yerinin girişinde görünür bir yere asılmış olan ve içeride uyulması beklenen kuralları açıklayan bilgilendirmeyi okuması sağlanmalıdır. 

» Müşteriler, diğer müşteriler ve çalışanlar ile aralarında sosyal mesafeyi 

sağlamaları hususunda uyarılmalıdırlar. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak bez maske takılması yeterlidir. Girişte maskesi olmayanlar için maske bulundurulmalıdır. 

» Müşteri iş yerine girdiğinde alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol 

içeren kolonya ile ellerini ovalamalıdır. 

» Müşteriler, iş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunmamalıdır. 

Dokunulduğunda el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Müşterilerin iş yeri içinde mümkün olduğu kadar kısa süre kalması 

sağlanmalıdır. 

» Mümkün olduğunca müşteriler kitap reyonları ve rafları arasında sosyal mesafeyi ihlal edecek şekilde dolaşmamalı, kitapları karıştırmamalı, müşterinin istediği kitapları tezgâhtarlar ilgili bölümden alıp getirmelidir. 

7.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Çalışan personelin COVID-19’un bulaşma yolları ve korunma önlemleri 

hususunda bilgilenmesi sağlanmalıdır. 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan personel 

olduğunda çalıştırılmamalıdır. 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtiler 

gelişirse, tıbbi maske takılı olarak sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. Yeni maske takılırken ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmesi sağlanmalıdır. El hijyenini 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 53 

sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

» Çalışan personel dinlenme alanlarında en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumalı ve maske takmayı sürdürmelidir. Yemek yerken ya da su/çay/ kahve içilirken, maske çıkarılacağı için bunun yapıldığı kapalı alanda aynı anda birden fazla kişinin olmaması sağlanmalıdır. 

7.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yerlerinde her gün düzenli olarak temizlik yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin temizliğinde özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğine dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klor bileşiklerinin uygun olmadığı yazar kasa, bilgisayar klavyeleri, telefon ve 

diğer cihaz yüzeyleri %70’lik alkolle silinerek dezenfeksiyon sağlanmalıdır. 

» Çalışma tezgâhları, ekipmanları ve aletleri düzenli olarak temizlenmeli, 

%70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Müşteriler ödeme terminalini kullanır ve dokunurlarsa hemen arkasından 

%70’lik alkol ile temizlenmelidir. 

» Temizlik yapan personelin tıbbi maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personel maske ve eldivenlerini çıkarıp iş yerindeki çöpe atmalı, ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanmalıdır. 

» İş yerlerinin kapı ve pencereleri açılarak sık havalandırılması sağlanmalıdır. 

» Merkezi havalandırma sistemleri bulunan iş yerlerinin havalandırması temiz hava sirkülasyonunu sağlayacak şekilde düzenlenmeli, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. İş yeri lavabosu sık 

aralıklarla temizlenmelidir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 55 

8. KONFEKSİYON, GİYİM MAĞAZALARI VE TUHAFİYELERDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Giyim mağazaları ve tuhafiyeler toplum tarafından sıklıkla kullanılan, ürün temasının olduğu buna karşılık iş yeri alanlarının küçük olması veya kalabalık ortamları nedeni ile COVID-19 yayılmasını önlemek için sosyal mesafeyi korumanın zor olabileceği alanlardır. Bu nedenle müşteri gereksinimleri mümkün olduğunca telefon ve internet üzerinden karşılanacak hale getirilmelidir. Terziler randevulu çalışmalıdır. İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 kapsamında alınması gereken önlemlerle ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. 

8.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dâhil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri 

alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (ödeme alanları vb.) mesafe yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» İş yerlerine misafir alınmamalıdır. 

» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve her zaman dolu olması sağlanmalıdır. 

» Deneme kabinleri mümkün olduğu kadar kullanılmamalı, içeride kalma 

süresi sınırlandırılmalıdır (10 dakikayı geçmemeli). 

» Deneme kabinlerinde kesinlikle maskeler çıkarılmamalıdır. Her giyim kabinine müşterilerin maskelerini çıkarmamaları ve yüzeylere dokunmamaları için uyarı yazıları asılmalıdır. 

» Her müşteriden sonra kabin havalandırılarak sık kullanılan yüzeyler uygun şekilde temizlenmelidir. Kabinler kullanılmadığı zamanlarda kapı/perdeler açık bırakılmalı ve havalandırmanın sürdürülmesi sağlanmalıdır. İkiden fazla deneme kabini olan iş yerlerinde deneme kabinleri birer atlayarak ve 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 56 

dönüşümlü kullanılmalıdır (ör. ilk seferde 1,3,5, ikinci seferde 2,4,6 gibi). 

» Denenen ürünlere Ultraviyole ışınları uygulanmamalıdır. Avrupa Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi tarafından önerilmeyen bu işlem insan sağlığına zararlı olabilir. 

» Müşteri tarafından denenip alınmayan raf ürünleri, katlandıktan sonra 

raftaki ürünlerin en altına yerleştirilmelidir. 

» Personeli korumak için tezgâhlar ve kasa görevlileri ile müşteri alanı arasına 

geçici bir ayırıcı veya pencere yerleştirilmelidir. 

» Müşterilerden tercihen temassız olmak üzere nakit olmayan ödeme 

yapmaları istenmelidir. 

8.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Müşterilerin iş yerinin girişinde görünür bir yere asılmış olan ve içeride uyulması beklenen kuralları açıklayan bilgilendirmeyi okuması sağlanmalıdır. 

» Müşteriler, diğer müşteriler ve çalışanlar ile aralarında sosyal mesafeyi 

sağlamaları hususunda uyarılmalıdırlar. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak bez maske takılması yeterlidir. Girişte maskesi olmayanlar için maske bulundurulmalıdır. 

» Müşteri iş yerine girdiğinde alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol 

içeren kolonya ile ellerini ovalamalıdır. 

» Müşteriler, iş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunmamalıdır. 

Dokunulduğunda el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Müşterilerin iş yeri içinde mümkün olduğu kadar kısa süre kalması 

sağlanmalıdır. 

8.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Çalışan personelin COVID-19’un bulaşma yolları ve korunma önlemleri 

hususunda bilgilenmesi sağlanmalıdır. 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan personel 

olduğunda çalıştırılmamalıdır. 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtiler 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 57 

gelişirse, tıbbi maske takılı olarak sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. Yeni maske takılırken ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmesi sağlanmalıdır. El hijyenini sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

» Ölçü alırken ya da prova yaparken 1 metrelik sosyal mesafe korunamayacağından tıbbi maske ve yüz koruyucu kullanılmalı, iğne ve diğer aletler ağza götürülmemelidir. 

» Çalışan personel dinlenme alanlarında en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumalı ve maske takmayı sürdürmelidir. Yemek yerken ya da su/çay/ kahve içilirken, maske çıkarılacağı için bunun yapıldığı kapalı alanda aynı anda birden fazla kişinin olmaması sağlanmalıdır. 

8.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yerlerinde her gün düzenli olarak temizlik yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin temizliğinde özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğine dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klor bileşiklerinin uygun olmadığı yazar kasa, bilgisayar klavyeleri, telefon ve 

diğer cihaz yüzeyleri %70’lik alkolle silinerek dezenfeksiyon sağlanmalıdır. 

» Çalışma tezgâhları, ekipmanları ve aletleri düzenli olarak temizlenmeli, 

%70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Müşteriler ödeme terminalini kullanır ve dokunurlarsa hemen arkasından 

%70’lik alkol ile temizlenmelidir. 

» Temizlik yapan personelin tıbbi maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personel maske ve eldivenlerini çıkarıp iş yerindeki çöpe atmalı, ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamalı, sabun 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 58 

ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanmalıdır. 

» İş yerlerinin kapı ve pencereleri açılarak sık havalandırılması sağlanmalıdır. 

» Merkezi havalandırma sistemleri bulunan iş yerlerinin havalandırması temiz hava sirkülasyonunu sağlayacak şekilde düzenlenmeli, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. İş yeri lavabosu sık 

aralıklarla temizlenmelidir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 59 

9. KUYUMCU, BİJUTERİ VE SAATÇİLERDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Kuyumcu, Bijuteri ve Saatçi gibi küçük işletmeler, toplum tarafından sıklıkla kullanılan buna karşılık iş yeri alanlarının küçük olması nedeni ile COVID-19 yayılmasını önlemek için sosyal mesafeyi korumanın zor olabileceği alanlardır. Ürünler alınmadan önce deneme incelemeye muhtaç olduğu için elle temas da yoğundur. İçinde bulunduğumuz süreçte müşteri gereksinimleri mümkün olduğunca telefon ve internet üzerinden karşılanacak hale getirilmelidir. İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 kapsamında alınması gereken önlemlerle ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. 

9.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dâhil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri 

alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (iç ve dış mekân dâhil) mesafeler yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» Müşterilerden iş yerine tek başlarına girmeleri istenmelidir. Eşlik eden diğer 

kişiler dışarıda kalmalıdır. 

» İş yerlerine misafir alınmamalıdır. 

» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve her zaman dolu olması sağlanmalıdır. İş yerine giren her müşterinin ellerini dezenfekte etmesi sağlanmalıdır. 

» Deneme süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. Denenen ürün alınmıyorsa ürüne zarar vermeyecek özellikte alkol veya sabunlu suyla silinmelidir. 

» Denenen ürünlere Ultraviyole ışınları uygulanmamalıdır. Avrupa Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi tarafından önerilmeyen bu işlem insan sağlığına zararlı 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 60 

olabilir. 

» Personeli korumak için tezgâhlar ve müşteri alanı arasına geçici bir ayırıcı 

veya pencere yerleştirilmelidir. 

» Müşterilerden tercihen temassız olmak üzere nakit olmayan ödeme 

yapmaları istenmelidir. 

9.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Müşterilerin iş yerinin girişinde görünür bir yere asılmış olan ve içeride uyulması beklenen kuralları açıklayan bilgilendirmeyi okuması sağlanmalıdır. 

» Müşteriler, diğer müşteriler ve çalışanlar ile aralarında sosyal mesafeyi 

sağlamaları hususunda uyarılmalıdırlar. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak bez maske takılması yeterlidir. Girişte maskesi olmayanlar için maske bulundurulmalıdır. 

» Müşteri iş yerine girdiğinde alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol 

içeren kolonya ile ellerini ovalamalıdır. 

» Müşteriler, iş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunmamalıdır. 

» Müşterilerin iş yeri içinde mümkün olduğu kadar kısa süre kalması 

sağlanmalıdır. 

9.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Çalışan personelin COVID-19’un bulaşma yolları ve korunma önlemleri 

hususunda bilgilenmesi sağlanmalıdır. 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan personel 

çalıştırılmamalıdır. 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtiler 

gelişirse, tıbbi maske takılı olarak sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. Yeni maske takılırken ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmesi sağlanmalıdır. El hijyenini sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 61 

Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

» Personel müşterilerle aynı ürünlere dokunacağı için her müşteriden sonra 

ellerini temizlemelidir. 

» Müşteri ile 1 metre sosyal mesafenin korunamadığı takı, gözlük ya da aksesuar takılmasına yardım etme gibi durumlarda çalışma öncesinde tıbbi maskeye ek olarak yüz koruyucu kullanılmalıdır. 

» Çalışan personel dinlenme alanlarında en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumalı ve maske takmayı sürdürmelidir. Yemek yerken ya da su/çay/ kahve içilirken, maske çıkarılacağı için bunun yapıldığı kapalı alanda aynı anda birden fazla kişinin olmaması sağlanmalıdır. 

9.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yerlerinde her gün düzenli olarak temizlik yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğine dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klor bileşiklerinin uygun olmadığı yazar kasa, bilgisayar klavyeleri, telefon ve diğer cihaz yüzeyleri % 70’lik alkolle silinerek dezenfeksiyon sağlanmalıdır. 

» Çalışma tezgâhları, ekipmanları ve aletleri düzenli olarak temizlenmeli, 

%70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Müşteriler ödeme terminalini kullanır ve dokunurlarsa hemen arkasından 

%70’lik alkol ile temizlenmelidir. 

» Temizlik yapan personelin tıbbi maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personel maske ve eldivenlerini çıkarıp iş yerindeki çöpe atmalı, ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanmalıdır. 

» İş yerlerinin kapı ve pencereleri açılarak sık havalandırılması sağlanmalıdır. 

» Merkezi havalandırma sistemleri bulunan iş yerlerinin havalandırması temiz hava sirkülasyonunu sağlayacak şekilde düzenlenmeli, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 62 

yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. İş yeri lavabosu sık 

aralıklarla temizlenmelidir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 63 

10. OYUNCAK MAĞAZALARINDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Oyuncak mağazaları toplum tarafından sıklıkla kullanılan, ürün temasının olduğu buna karşılık iş yeri alanlarının küçük olması veya kalabalık ortamları nedeni ile COVID-19 yayılmasını önlemek için sosyal mesafeyi korumanın zor olabileceği alanlardır. Bu nedenle müşteri gereksinimleri mümkün olduğunca telefon ve internet üzerinden karşılanacak hale getirilmelidir. İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 kapsamında alınması gereken önlemlerle ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. 

10.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dâhil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri 

alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (iç ve dış alanlar dâhil) sosyal mesafe yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» İş yerlerine misafir alınmamalıdır. 

» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve her zaman dolu olması sağlanmalıdır. Müşterilerin girişte bu ürünleri kullanmaları sağlanmalıdır. 

» Müşterilerin ürünlerle temasını mümkün olduğu kadar azaltacak önlemler 

alınmalıdır. 

» Müşterilerin inceleme amacı ile el temasının yoğun olduğu dayanıklı ürünlere iki saate bir yakın mesafeden %70 alkol içeren dezenfektan spreyle püskürtülerek ürün dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. 

» Bisiklet, akülü araba gibi ürünleri müşterilerin denemesi durumunda, her denemeden sonra el temasının olduğu yerleri ve oturma aparatları dezenfektanlı bezle silinmelidir. 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 64 

» Müşteri tarafından incelenip alınmayan raf ürünleri, mümkün olduğu kadar 

raftaki ürünlerin en altına veya arkasına yerleştirilmelidir. 

» Mağazalarda çocuklar için oyun-eğlence makineleri varsa bu makineler kullanıma kapatılmalı, çocukların dikkatini dağıtmaması açısından üzeri örtülmelidir. 

» Personeli korumak için tezgâhlar ve kasa görevlileri ile müşteri alanı arasına 

geçici bir ayırıcı veya pencere yerleştirilmelidir. 

» Müşterilerden tercihen temassız olmak üzere nakit olmayan ödeme 

yapmaları istenmelidir. 

10.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Müşterilerin iş yerinin girişinde görünür bir yere asılmış olan ve içeride uyulması beklenen kuralları açıklayan bilgilendirmeyi okuması sağlanmalıdır. 

» Müşteriler, diğer müşteriler ve çalışanlar ile aralarında sosyal mesafeyi 

sağlamaları hususunda uyarılmalıdırlar. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak bez maske takılması yeterlidir. Girişte maskesi olmayanlar için maske bulundurulmalıdır. 

» Müşteri iş yerine girdiğinde alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol 

içeren kolonya ile ellerini ovalamalıdır. 

» Müşteriler, iş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunmamalıdır. 

Dokunulduğunda el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Müşterilerin iş yeri içinde mümkün olduğu kadar kısa süre kalması 

sağlanmalıdır. 

10.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Çalışan personelin COVID-19’un bulaşma yolları ve korunma önlemleri 

hususunda bilgilenmesi sağlanmalıdır. 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan personel 

olduğunda çalıştırılmamalıdır. 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtiler 

gelişirse, tıbbi maske takılı olarak sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 65 

ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. Yeni maske takılırken ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmesi sağlanmalıdır. El hijyenini sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

» Çalışan personel dinlenme alanlarında en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumalı ve maske takmayı sürdürmelidir. Yemek yerken ya da su/çay/ kahve içilirken, maske çıkarılacağı için bunun yapıldığı kapalı alanda aynı anda birden fazla kişinin olmaması sağlanmalıdır. 

10.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yerlerinde her gün düzenli olarak temizlik yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin temizliğinde özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğine dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klor bileşiklerinin uygun olmadığı yazar kasa, bilgisayar klavyeleri, telefon ve 

diğer cihaz yüzeyleri %70’lik alkolle silinerek dezenfeksiyon sağlanmalıdır. 

» Çalışma tezgâhları, ekipmanları ve aletleri düzenli olarak temizlenmeli, 

%70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Müşteriler ödeme terminalini kullanır ve dokunurlarsa hemen arkasından 

%70’lik alkol ile temizlenmelidir. 

» Temizlik yapan personelin tıbbi maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personel maske ve eldivenlerini çıkarıp iş yerindeki çöpe atmalı, ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanmalıdır. 

» İş yerlerinin kapı ve pencereleri açılarak sık havalandırılması sağlanmalıdır. 

» Merkezi havalandırma sistemleri bulunan iş yerlerinin havalandırması temiz hava sirkülasyonunu sağlayacak şekilde düzenlenmeli, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 66 

yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. İş yeri lavabosu sık 

aralıklarla temizlenmelidir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 67 

11. PAZAR YERLERİNDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Pazar yerleri toplu bulunulan yerlerden olduğu için COVID-19 bulaşma açısından risklidir. COVID-19 bulaşma riskini en aza indirmek için aşağıdaki önlemlere uyulmalıdır. 

11.1. Pazar Yerlerinde Alınacak Önlemler 

» Barındırdıkları risk açısından pazar yerlerinde kurallara uyum çok sıkı 

denetlenmelidir. 

» Pazar yerlerinin tüm giriş ve çıkışları kontrol altına alınmalıdır 

» Pazar yerlerinin girişlerinde ve pazar içerisinde uygun yerlere kurallar, sosyal mesafe, maske kullanımı ve el temizliğiyle ilgili afişler asılmalıdır. 

» Pazar yerlerine girişte maske zorunlu olmalıdır. Pazar yerinde kesinlikle maskesiz çalışan esnaf veya müşteri bulunmamalıdır. Maskelerin doğru şekilde kullanılması (çene ve burunu kapatacak şekilde) sağlanmalıdır. 

» Pazar yerleri/alanında, sergi, tezgâh ve/veya tahtalar araları en az 3 metre 

olacak şekilde yerleştirilmelidir. 

» Pazar yerlerindeki satıcılar ve müşteriler dâhil kişi sayısı her 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde veya tezgah sayısının iki katı kadar müşteriyle sınırlandırılmalıdır. Hesaplama yapılarak pazar yerinin kapasitesi girişlere asılarak ilan edilmelidir. 

» Pazar yerine giren müşteri sayısı belirlenerek (görevlinin sayması veya turnike benzeri sistemler konulması) müşteri kapasitesine ulaşıldığında yeni müşteriler alınmamalı, sosyal mesafe (en az 1 metre) kurallarına göre bekletilmelidir. 

» Pazar yerlerinin tüm girişlerinde ve her tezgâhta el antiseptiği (kolonya vb.) 

bulundurulmalıdır. 

» Tezgâh olmadan yerde satış yapılmamalıdır. 

» Tezgâhtarlar sık sık ellerini antiseptik ile temizlemelidir. 

» Tezgâh aralarındaki geçiş yerlerinde sıkışıklığa neden olacak kasa ve 

ambalajlar bulundurulmamalıdır. 

» Pazar tezgahlarının önünde zemine sosyal mesafenin korunmasını 

sağlayacak işaretler konulmalıdır. 

» Pazar/satış yerlerinde ambalajsız satılan yaş sebze ve meyvelerin 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 68 

tüketicilerce temas edilmeden, doğrudan pazarcı esnafı tarafından hijyen koşullarına dikkat edilerek satışının yapılması sağlanmalıdır. Müşteri tarafından ürün seçimine izin verilmemelidir. 

» Kapalı pazar yerlerinin havalandırılması sağlanmalıdır. 

» Pazar yerlerinde çöpler açıkta bırakılmamalı, kapalı poşetlerle uygun 

şekilde toplanmalıdır. 

» Satışlar sona erdikten sonra pazar alanının temizliği toplu yaşam alanlarında yer temizliğinde kullanılan esaslar çevresinde su ve deterjanla yapılmalıdır. 

11.2. Pazar Yerlerinde Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Pazar yerine maskesiz girişlere izin verilmemelidir. Maske pazar yerinde bulunulduğu sürece çıkarılmamalıdır. Ağız ve burnunu kapatacak şekilde maske takmalıdır. 

» Pazar yerlerinde sosyal mesafeye (en az 1 metre) uymaları konusunda 

uyarılmalıdır. 

11.3. Pazarcı Esnafına Yönelik Önlemler 

» Pazar yerlerinde çalışan ve görev yapan herkes COVID-19, sosyal mesafe, 

maske kullanımı ve el temizliği konusunda bilgilendirilmelidir. 

» Pazar yerlerine girişte pazarcı esnafının ateşi ölçülmeli, ateşi 38 oC üzerinde olanlara tıbbi maske takılmalı, pazar yerine girişine izin verilmemeli ve sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı olan pazarcı esnafının pazar 

yerine girişine izin verilmemelidir. 

» Pazarcı esnafı ağız ve burnunu kapatacak şekilde maske takmalıdır. Nemlendikçe ya da kirlendiğinde maske değiştirilmeli, maskenin dış yüzüne dokunulmamalıdır. Maske değiştirmeden önce ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Tezgâh arkasında satış yaparken diğer pazarcılarla arasındaki mesafenin en 

az 1 metre, 3-4 adım olmasına dikkat etmelidir. 

» Pazarcı esnafı ambalajsız satılan yaş sebze ve meyvelere tüketicilerin temas etmesini önlemeli, doğrudan kendileri hijyen koşullarına dikkat ederek poşetlemeli ve satışını yapmalıdır. 

» Pazar esnafı bağırarak satış yapmamalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 69 

» Pazar esnafı yemek yerken sosyal mesafe kurallarına dikkat etmelidir. 

11.4. Lavabo ve Tuvaletler 

» Tuvaletlerde %70 alkollü el antiseptiği bulundurulmalıdır. 

» Tuvalet alanlarına giriş kapıları otomatik kapı sistemine çevrilmelidir. Bu imkân yoksa tuvalet alanına giriş kapılarını kolları çok sık dezenfekte edilmelidir. 

» Tuvaletlerin zeminleri, klozetler, pisuarlar, lavabolar, musluk ve batarya 

başlıkları, kapı kolları sık sık temizlenir, dezenfekte edilmelidir. 

» Tuvalet ve lavaboların temizlik saatleri kayıt edilmelidir ve görünür şekilde 

asılmalıdır. 

» Tuvaletlerde eksik malzeme olmamalı, devamlı sıvı sabun, tuvalet kağıdı ve 

kağıt havlu bulundurulmalıdır. 

» El kurutma fanları kullanıma kapatılmalıdır. Tek kullanımlık kağıt havlular 

kullanılmalıdır. 

» Tuvalet temizliği yapacak personel eldiven, maske ve gözlük/siperlik 

kullanmalıdır. 

» Tuvaletlerde hijyen bilgilendirme ve uyarı afişleri olmalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 71 

12. TERZİ, AYAKKABI TADİLAT İŞLETMELERİ VE KURU TEMİZLEMECİLERDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Terzi, ayakkabı tadilat işletmeleri ve kuru temizlemeciler toplum tarafından sıklıkla kullanılan, ürün temasının olduğu buna karşılık iş yeri alanlarının küçük olması nedeni ile COVID-19 yayılmasını önlemek için sosyal mesafeyi korumanın zor olabileceği alanlardır. İş yerinin görünür bir yerine COVID-19 kapsamında alınması gereken önlemlerle ilgili afişler (el yıkama, maske kullanımı ve iş yeri içinde uyulması gereken kurallar) asılmalıdır. 

12.1. İş Yerine Yönelik Önlemler 

» Maskesiz ve maskeyi uygun şekilde kullanmayan (burun ve ağız kapalı 

şekilde) kullanmayan müşteriler içeri alınmamalıdır. 

» Çalışan ve müşteri dâhil 4 metrekareye 1 kişi olacak şekilde içeriye müşteri 

alınmalıdır. Bu kurala göre iş yeri kapasite bilgisi kapıya asılmalıdır. 

» Sosyal mesafe kurallarına (en az 1 metre, 3-4 adım) uyulmalı, sıra beklenmesi gereken her yerde (iç ve dış mekânlar dâhil) sosyal mesafe yer işaretleriyle belirlenmelidir. 

» Sıra bekleyen müşteriler iş yeri dışında sosyal mesafe kurallarına göre 

belirlenmiş işaretlerde beklemelidir. 

» Müşterilerden iş yerine tek başlarına girmeleri istenmelidir. Eşlik eden diğer 

kişiler dışarıda kalmalıdır. 

» İş yerlerine misafir alınmamalıdır. 

» İş yeri girişinde müşteriler tarafından kullanılmak üzere alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalıdır. El antiseptiğinin doluluk durumu belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve her zaman dolu olması sağlanmalıdır. İş yerine giren her müşterinin ellerini dezenfekte etmesi sağlanmalıdır. 

» Personeli korumak için tezgâhlar ve kasa görevlileri ile müşteri alanı arasına 

geçici bir ayırıcı veya pencere yerleştirilmelidir. 

» Müşterilerden tercihen temassız olmak üzere nakit olmayan ödeme 

yapmaları istenmelidir. 

12.2. Müşterilere Yönelik Önlemler 

» Müşterilerin iş yerinin girişinde görünür bir yere asılmış olan ve içeride uyulması beklenen kuralları açıklayan bilgilendirmeyi okuması 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 72 

sağlanmalıdır. 

» Müşteriler, diğer müşteriler ve çalışanlar ile aralarında sosyal mesafeyi 

sağlamaları hususunda uyarılmalıdırlar. 

» Müşterilerin maskeli olarak iş yerine girmesi sağlanmalıdır. Bu tip iş yerleri ve genel olarak toplum içinde kuralına uygun olarak bez maske takılması yeterlidir. Girişte maskesi olmayanlar için maske bulundurulmalıdır. 

» Müşteri iş yerine girdiğinde alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol 

içeren kolonya ile ellerini ovalamalıdır. 

» Müşteriler, iş yeri içinde mecbur kalmadıkça yüzeylere dokunmamalıdır. 

Dokunulduğunda el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Müşterilerin iş yeri içinde mümkün olduğu kadar kısa süre kalması 

sağlanmalıdır. 

12.3. Personeli Korumaya Yönelik Önlemler 

» Çalışan personelin COVID-19’un bulaşma yolları ve korunma önlemleri 

hususunda bilgilenmesi sağlanmalıdır. 

» Ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri olan personel 

olduğunda çalıştırılmamalıdır. 

» Personel çalışırken ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı gibi belirtiler 

gelişirse, tıbbi maske takılı olarak sağlık kuruluşuna yönlendirilmelidir. 

» Çalışan personelin tümü kuralına uygun maske takmalı, maske nemlendikçe ya da kirlendikçe değiştirilmelidir. Yeni maske takılırken ve sonrasında el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Çalışan personelin el hijyenine dikkat etmesi sağlanmalıdır. El hijyenini sağlamak için, eller en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanmalı, su ve sabunun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 

» Ölçü alırken ya da prova yaparken 1 metrelik sosyal mesafe korunamayacağından tıbbi maske ve yüz koruyucu kullanılmalı, iğne ve diğer aletler ağza götürülmemelidir. 

» Teslim alınan bütün ürünler poşet içinde alınmalı ve poşet içinde teslim 

edilmelidir. 

» Terzi ve ayakkabı tadilat iş yerlerinde teslim alınan ürünler en az bir gün 

bekletildikten sonra işleme tabi tutulmalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 73 

» Çalışan personel dinlenme alanlarında en az 1 metrelik sosyal mesafeyi korumalı ve maske takmayı sürdürmelidir. Yemek yerken ya da su/çay/ kahve içilirken, maske çıkarılacağı için bunun yapıldığı kapalı alanda aynı anda birden fazla kişinin olmaması sağlanmalıdır. 

12.4. Ortam Temizliği, Dezenfeksiyonu ve Havalandırma 

» İş yerlerinde her gün düzenli olarak temizlik yapılmalıdır. 

» İş yerlerinin temizliğinde özellikle sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, telefon ahizeleri, masa yüzeyleri gibi) temizliğine dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılabilir. Klor bileşikleri yüzeylerde korozyon oluşturabilir. Dayanıklı yüzeyler için kullanılması önerilen bir dezenfektandır. Tuvalet dezenfeksiyonu için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Klor bileşiklerinin uygun olmadığı yazar kasa, bilgisayar klavyeleri, telefon ve 

diğer cihaz yüzeyleri %70’lik alkolle silinerek dezenfeksiyon sağlanmalıdır. 

» Çalışma tezgâhları, ekipmanları ve aletleri düzenli olarak temizlenmeli, 

%70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. 

» Müşteriler ödeme terminalini kullanır ve dokunurlarsa hemen arkasından 

%70’lik alkol ile temizlenmelidir. 

» Temizlik yapan personelin tıbbi maske ve eldiven kullanması sağlanmalıdır. Temizlik sonrasında personel maske ve eldivenlerini çıkarıp iş yerindeki çöpe atmalı, ellerini en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanmalıdır. 

» İş yerlerinin kapı ve pencereleri açılarak sık havalandırılması sağlanmalıdır. 

» Merkezi havalandırma sistemleri bulunan iş yerlerinin havalandırması temiz hava sirkülasyonunu sağlayacak şekilde düzenlenmeli, havalandırma sistemlerinin bakımı ve filtre değişimleri üretici firma önerileri doğrultusunda yapılmalıdır. 

» Varsa iş yeri lavabosu müşterilere kapalı olmalıdır. İş yeri lavabosu sık 

aralıklarla temizlenmelidir. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 75 

13. TİCARİ TAKSİLER VE TAKSİ DURAKLARINDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

13.1. Ticari Taksi Duraklarında Alınması Gereken Önlemler 

» Ticari taksi duraklarında COVID-19 hakkında bilgilendirme yapılmalı ve duraklara COVID-19, el yıkama, maske takma kuralları konusunda afişler asılmalıdır. 

» Ticari taksi duraklarında kişiler arası mesafe (3-4 adım, 1 metre) korunmalıdır. 

» Ateş, öksürük veya solunum sıkıntısı olan, COVID-19 olan ya da son 14 gün içinde COVID-19 vakası ile teması olan şoförlerin çalışmaması sağlanmalıdır. 

» Ticari taksi duraklarının temizliği günlük olarak su ve deterjan ile yapılmalıdır. 

» Durağın içinde sık dokunulan yüzeylerin (kapı kolları, masa yüzeyleri, elektrik düğmeleri gibi) temizliğine özellikle dikkat edilmelidir. Bu amaçla, su ve deterjanla temizlik sonrası dezenfeksiyon için 1/100 sulandırılmış (5 litre suya yarım küçük çay bardağı) çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) veya %70 alkol kullanılabilir. Durak tuvalet temizliği için 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu (Sodyum hipoklorit Cas No: 7681-52-9) kullanılmalıdır. 

» Çamaşır suyu içeride kimse olmadığı zamanlarda kullanılmalı, sonrasında 

kuruyana ve koku çıkana kadar havalandırılmalıdır. 

13.2. Ticari Taksideki Müşteriler İçin Alınması Gereken Önlemler 

» Taksiye binen tüm müşteriler tıbbi/bez maske takmalı ve yolculuk boyunca 

çıkarmamalıdır. 

» COVID-19 ile uyumlu belirtileri (ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı vb.) olanların tıbbi maske takması sağlanmalı, sağlık merkezine yönlendirilmelidir. 

» Ticari taksilerde, gün içerisinde araca binen her müşterinin kullanımına yetecek ölçüde alkol bazlı el antiseptiği veya %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalı, müşteri taksiye bindiği anda şoför tarafından alkol bazlı el antiseptiği veya kolonya müşteriye ikram edilmelidir. 

13.3. Ticari Taksi Şoförleri İçin Alınması Gereken Önlemler 

» Ticari taksilere aynı anda üç kişiden fazla müşteri kabul edilmemelidir 

» Ticari taksi şoförleri, kişisel hijyen kurallarına uygun şekilde hareket etmeli 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 76 

ve aracın içinde mutlaka tıbbi maske kullanmalıdır. 

» Maskeler nemlenmesi durumunda değiştirilmelidir. Maskeler çıkarılırken lastiklerinden tutulmalı, maskelerin dış yüzeyine dokunulmamalı, maskeler tekrar lastiklerinden tutularak takılmalıdır. Kullanılmış maskeler ağzı bağlı çöp torbasına atılmalıdır. Maske değiştirme söz konusu ise el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Temassız ödeme yöntemleri teşvik edilmelidir. 

13.4. Ticari Taksilerde Havalandırma, Temizlik ve Dezenfeksiyon 

» Ticari taksilerdeki klima sistemi havalandırması, dışarıdan temiz havanın içeriye alınması şeklinde olmalıdır. Klimanın iç havalandırma sistemi (içerideki havanın tekrar içeriye verilmesi) fonksiyonu önlenmelidir. 

» Ticari takside pencereler uygun olan her fırsatta açılarak taksinin iç havasının 

temizlenmesi sağlanmalıdır. 

» Ticari taksinin genel iç temizliği gün sonunda ve her vardiya değişiminde su 

ve deterjan ile yapılmalıdır. 

» Aracın iç yüzeyi su ve deterjanlı bez kullanılarak silinmelidir. 

» Her müşteriden sonra sık temas edilen yüzeyler (kapı kolları, telsiz, cam açma düğmesi, emniyet kemeri tokaları) önce su ve deterjanlı bezle silinmeli, daha sonra da 1/100 oranında sulandırılmış çamaşır suyu veya %70’lik alkol/kolonya ile dezenfekte edilmelidir. Bu temizlik yolcu olmadığı durumlarda yapılmalı ve sonrasında kuruyana ve koku çıkana kadar havalandırılmalıdır. 

COVID-19 | SALGIN YÖNETİMİ VE ÇALIŞMA REHBERİ 77 

14. KENT İÇİ ULAŞIM ARAÇLARI (MİNİBÜSLER, DOLMUŞLAR, HALK OTOBÜSLERİ, BELEDİYE OTOBÜSLERİ VE DİĞERLERİ) İLE İLGİLİ ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 

Minibüsler, dolmuşlar, halk otobüsleri, belediye otobüsleri toplu ulaşım araçları olduğu için COVID-19 salgınının yayılması açısından özellik arz eder. Bu sebeple aşağıdaki önlemler alınmalıdır. Araç içine COVID-19 ile ilgili uyulması gereken kurallar görünür bir şekilde asılmalı ve şoför ve yolcuların bu kurallara uyması sağlanmalıdır. Araçlarda giriş kapısının yanına el antiseptiği konulmalıdır. 

14.1. Şoförler İçin Alınması Gereken Önlemler 

» Şoförler ilgili meslek odası/birlikleri tarafından COVID-19 hakkında 

bilgilendirilmelidir. 

» COVID-19 ile uyumlu belirtileri (ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı 

vb.) olan şoförler çalışmamalı, sağlık kurumuna gitmelidir. 

» Şoförler, son duraklarda sıra beklerken sosyal mesafe kuralına uymalıdır. 

» Şoförler, kişisel hijyen kurallarına uygun şekilde hareket etmeli ve aracın içinde mutlaka maske kullanmalıdır. Yolcularla arasında şeffaf kabin olanlarda şoför maske takmayabilir. 

» Maskeler nemlenmesi durumunda değiştirilmelidir. Maskeler çıkarılırken lastiklerinden tutulmalı, maskelerin dış yüzeyine dokunulmamalı, maskeler tekrar lastiklerinden tutularak takılmalıdır. Kullanılmış maskeler ağzı bağlı çöp torbasına atılmalıdır. Maske değiştirme söz konusu ise el antiseptiği kullanılmalıdır. 

» Bu araçlarda ücret ödemesi sırasında el temasını azaltmak için bir kutu 

içinde para alışverişi sağlanmalıdır. 

» Şoförler için kapalı dinlenme alanı olan duraklarda, ticari taksi duraklarında 

alınması gereken önlemlere uyulmalıdır. 

14.2. Yolcular İçin Alınması Gereken Önlemler 

» Yolcular beklerken sosyal mesafe kuralına uymalıdır. 

» Yolcular araçlara binerken ve inerken sosyal mesafe kuralına uymalıdır. 

» Araca binen tüm müşteriler maske takmalı ve yolculuk boyunca 

çıkarmamalıdır. Maske takmayan yolcular araçlara alınmamalıdır. 

» Araçlara koltuk sayısı kadar müşteri alınabilir, ayakta yolcu alınmamalıdır. 

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 78 

Karşılıklı dörtlü koltukların iki koltuğu kullanılmalı, yüz yüze gelinmeyecek şekilde çapraz olarak oturulmalıdır. Farklı özelliği veya niteliği olan diğer araçlarda oturma kuralları ve sosyal mesafeye göre düzenleme yapılmalıdır. 

» Araçlarda gün içerisinde araca binen her müşterinin kullanımına yetecek ölçüde alkol bazlı el antiseptiği veya en az %70’lik alkol içeren kolonya bulundurulmalı, müşteri araca bindiği anda alkol bazlı el antiseptiği veya kolonya kullanmalıdır. 

» COVID-19 ile uyumlu belirtileri (ateş, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı vb.) olan müşteriler araçlara alınmamalı, sağlık kurumuna yönlendirilmelidir. 

» Damlacık oluşturması nedeniyle araç içinde konuşulmamalı ve 

bağırılmamalıdır. 

» Araçlarda bir mecburiyet olmadıkça su dahil içecek ve yiyecek 

kullanılmamalıdır. 

14.3. Araçlarda Havalandırma, Temizlik ve Dezenfeksiyon 

» Araçlarda klimanın iç hava sirkülasyon düğmesi kapalı olmalıdır. 

» Araçların klima hava filtre bakımı düzenli olarak yaptırılmalıdır. 

» Araçlarda pencereler uygun olan her fırsatta açılarak, minibüs iç havasının 

temizlenmesi sağlanmalıdır. 

» Araçların genel iç temizliği gün sonunda su ve deterjan ile yapılmalıdır. 

» Aracın iç yüzeyi su ve deterjanlı bez kullanılarak silinmelidir. 

» Her ilk ve son durak arasındaki sefer tamamlandığında sık dokunulan yüzeyler (kapı kolları, kol dayama/kolçaklar, tutacaklar, cam açma düğmeleri, emniyet kemeri tokaları) önce su ve deterjanlı bezle silinmeli, daha sonra da 1/100 oranında sulandırılmış çamaşır suyu veya en az %70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir. Bu amaçla Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış dezenfektan kullanılabilir. Araç temizlenirken kapılar ve pencereler açık kalmalıdır. Temizlik yolcu olmadığı durumlarda yapılmalı ve dezenfeksiyon yapıldıktan sonra bir dakika beklenip havalandırılmalıdır. 

Hibya Haber Ajansı

PDF için link'e tıklayın

https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/toplumda-salgin-yonetimi/salgin-yonetimi-ve-calisma-rehberi/COVID-19_SALGIN_YONETIMI_VE_CALISMA_REHBERI.pdf