Bit pazarından gizli savaş belgeleri çıktı

1. Dünya Savaşı yıllarına ait bazıları “gizli” ibareli bazıları ise kriptolu 4 bin 221 belgeAnkara’daki bit pazarında bulundu. Belgeler arasında ABD’nin 31. Başkanı Herbert Hoover ile İspanya Kralı 13. Alfonso’ya ait olanlar dikkati çekiyor.

Koleksiyoner Fuat Köksal’ın Ankara’daki bit pazarında bulduğu belgeler, 1. Dünya Savaşı yıllarının saklı kalmış yanına ışık tutuyor.
Köksal, aradan zaman geçmesine rağmen belgelerin Türkiye’de çıkmasının halen şaşkınlığını yaşadığını söyledi. Yaklaşık iki yıl önce bit pazarında balyalanmış kağıtları karıştırdığında bir belgenin dikkatini çektiğini aktaran Köksal, belgelere sahip olma sürecini şöyle anlattı:

“İspanyolca el yazısıyla yazılmış ve üzerinden ‘1915’ yazan kağıdı gördüğümde zaten neyle karşı karşıya olduğumu anladım. Yığını biraz daha karıştırdığımda telgrafları fark ettim ve hemen bütün balyaları satın aldım. Belgeleri incelemeye başladığımda karşıma sürekli ‘Marques de Villalobar’ ismi çıkmaya başladı. Bu kişinin kim olduğunu araştırdığımda ise 1. Dünya Savaşı yıllarında İspanya’nın Belçika büyükelçiliğini yapan önemli bir devlet adamı olduğunu öğrendim. Fotoğrafları, şahsına yazılmış mektuplar ve resmi yazışmalar ile özel belgelerin olmasıyla da arşivin Villalobar’a ait olduğu netlik kazandı.”

Savaşı seyri bu kriptolarda

Belgelerin tamamına yakınının 1. Dünya Savaşı yıllarında Almanya’nın Belçika’yı işgal ettiği döneme ait olduğunu belirten Köksal, şu bilgileri verdi:
“Toplam olarak 4 bin 221 belge var. Aralarından ‘gizli’ ibareli yazışmalar, kriptolu telgraflar, resmi sözleşmeler, gazeteler ve afişler bulunuyor. Mesela en dikkati çekenler, o dönem Avrupa’da görev yapan ama daha sonra ABD’nin 31. Başkanı seçilen Herbert Hoover ile İspanya Kralı 13. Alfonso’ya ait olanlar. Ayrıca, Villalobar’a ait 60 civarında kriptolu ya da kısmen şifrelendirilmiş telgraf ve el yazısı belge var. Bunlar, dönemim şifreleme teknikleriyle ilgili bilgi vermesinin yanında, savaşın seyri ve perde arkasında yaşananlar açısında da ayrıca önemli.”

Gizli basılan asırlık gazete

Köksal, arşivdeki belgeleri önem sırasına koymakta zorlandığını, her belgenin kendi alanında ayrı bir değere ve öneme sahip olduğunu dile getirerek, şöyle devam etti: “Mesela İspanya ve sömürgelerine adanmış 1911’e ait bir sanat festivalinin, B. Briones adlı ressam tarafından sulu boya tekniğiyle Villalobar’ın portresinin de eklendiği bir program var ki sanat değeri tartışılmaz. Onun dışında 1915’te yayın hayatına başlayan ve bugün 96. yılını kutlayan Belçika’nın yüksek tirajlı gazetelerinden ‘La Libre Belgique”nin ilk 69 sayısı..”

Çözülemeyen belge var

BELGELERİN çoğunun İspanyolca ve el yazısı olmasının deşifre edilmelerini zorlaştırdığını belirten Köksal, “2 yıldır belgelerin incelemesi ve tasnifiyle uğraştım ama çözemediğim birçok belge var. Tarihçilerin incelemesi gerekir. Çünkü ben bir belgeyi elime aldığımda parçayı görüyorum. Onlar dönemi ve şartları bildikleri için o parçanın bütündeki yerini ve önemini daha iyi bilebilirler. Benim üzerinde durmadığım bazı belgeler tarihçilerin incelemesinin ardından belki ezberleri bozabilir. 4 bin 221 belge arasında bu potansiyeli görüyorum” diye konuştu.