ABD Başkanlık yarışına geri sayım

ABD 59. Başkanlık Seçimleri 3 Kasım 2020 tarihinde olacaktır.

Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump – Mike Pence ve Demokrat Parti adayı Joe Biden – Kamala Harris arasında seçim yarışı devam ederken, anketler Biden’in lehine olmaya devam etmektedir. Anketler bu farkın nedeni Amerikalıların virüsün yayılmasında tedbirleri geç veya eksik uygulamak ile suçladıkları Trump’tan kaynaklanmaktadır. Trump’ın virüse yakaladığını açıklaması ve hastanede tedavi görmesine rağmen bu sağlık durumu anketlerde ibreyi Trump’ın lehine çevirememiştir.

Biden ve Trump arasında devam eden yarışta anketlerin genel ortalaması Biden lehine devam etmektedir.

Biden @ %51,7 – Trump @ %42,3

ABD seçimlerinde oylama ile direkt Başkan seçimi yerine, Başkan seçiciler kurulu tarafından seçilmektedir. Oylama ile 538 delegeden yarısından bir fazla (270) delegeyi kazanan Başkan adayı kazanmış olacaktır.

Seçiciler Kurulu dinamiklerinden delege dağılımında her bir eyalet nüfusu oranı ile temsil edildiğinden Başkanlık seçimlerinden bazı eyaletler delege sayısı nedeni ile kilit rol oynamaktadır. Bu durum yarışın kıran kıran geçmesine neden olabilecek önemli unsur olarak yer almaktadır.

Kilit 6 eyalet; Florida – Arizona – Pennsylvania – Wisconsin – Michigan – Kuzey Karolina   

Genel anketlerde Biden Trump2ın önünde bile olsa bu kilit eyaletler delege seçiminde kilit rol oynadığındna eylaet özelinde anket son durumunu takip etmek gerekiyor.

• Florida

Biden @ %48,5 – Trump @ %45,8

• Arizona

Biden @ %49,0 – Trump @ %45,5

• Pennsylvania

Biden @ %50,2 – Trump @ %43,7

• Michigan

Biden @ %49,8 – Trump @ %42,6

Özellikle Florida eyaleti Hispanik ve Latin Amerikalı mavi yakalılardan oluşan nüfus yapısı nedeni ile Trump’in bir adım önde olduğu yer olarak öne çıkmaktadır. Anket durumunda ise Biden ile Trump puan farkı %2,7 seviyesinde yer alırken anketlerin yanılma payları dikkate alındığından bu fark Biden lehine çok anlamlı olmamaktadır. Florida tarım ürünleri ile öne çıkan bir eyalet olurken Trump ticaret savaşları gölgesinden seçim öncesinden anketleri lehine çevirerek adına Çin, ABD’den tarım ürünü alacak şeklinde son dakika popülist açıklamaları veya eylemleri kilit Florida eyaletinde ki anket dağılımını lehine çevirebilir.

ABD Başkanlık seçimlerinden Başkan adayları arasında yarış olacakken, Senato ve Temsilciler Meclisi’nin dağılımının nasıl olacağı ayrı bir öneme sahiptir. Seçilen Başkan’ın partisinin ağırlığı Senato ve Temsilciler Meclisinde olması istenilirken, olmaması durumunda Başkan’ın topal ördek olarak adlandırılması durumu devre girecektir.

Senato – Temsilciler Meclisi ve Demokratların Her İkisini Alma İhtimalleri

Demokratlar (Mavi) – Cumhuriyetçiler (Kırmızı)

ABD Başkanlık Seçimlerine İlişkin Riskler…

ABD Başkanlık seçimleri virüs gölgesinde kalırken seçim öncesinde ve seçim sonrasında virüs kaynaklı olağanüstü durumdan geçmek şaşırtıcı olmayacaktır. Virüs nedeni ile Amerikalılar posta yolu ile oy kullanmayı tercih ederken, posta ile oy kullanan seçmen sayısı 80 milyon olarak ifade edilmektedir. Bu seçmen sayısı 2016 yılı ile kıyaslandığında yaklaşık iki katı artış bulunmaktadır. Posta yolu ile oy kullanımında kişi ve adres bilgileri karışıklığı nedeni ile sorunlar devam ederken, Trump posta yolu ile oy kullanmanın hileli ve hata olduğunu sürekli-ısrarla vurgulamaktadır. Bir senaryo olarak Trump bu durumu kilit eyaletlerde Biden ile başa baş veya az fark ile kaybetmesi durumunda lehine kullanması şaşırtıcı olmayacaktır. Başkan adaylarından birinin posta yolu ile oy kullanılan kilit eyaletlerden birinin sonuçlarına itiraz etmesi ve akabinde neler olabileceğine ilişkin ABD şuan hazırlık değildir. Bu durum geçmiş dönemlerde Bush ile Gore arasında yaşanmış ve Florida eyaletinden oyların yeniden sayılması mahkeme süreçleri nedeni ile seçimler uzamıştır. Oyların sayılması yaklaşık 36 gün sürerken, 2020 Başkanlık seçimlerinden 80 milyon kişinin şimdiden posta ile oy kullanmasına itiraz edilmesi durumunda 80 milyon oy ne kadar sürede sayılacak ve iş mahkeme boyutuna gidip gitmeyeceği ilginç bir senaryo alacaktır.

ABD Başkanlık seçimlerinden adayların yaşları diğer bir tartışma konusu olurken, Biden yaşı ve sağlık durumunda ki negatif algı öne çıkmaktadır. Biden 77 yaşında olması nedeni ile seçilmesi durumunda 4 yıllık Başkanlık görev süresini tamamlayamayacağı ve Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in Başkan olacağı senaryo yüksek ihtimal ile düşünülmektedir. Bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda Harris’in siyasi bir kadın olarak Başkan olarak ABD’de farklı yeni Obama dönemini ile değişimin devreye alınması öne çıkacaktır.

Bu durum sağlık anlamında Trump içinde geçerli olmaktadır. İlerleyen yaşı ile corona virüsüne yakalan Trump’ın sağlık durumu seçilmesi durumunda 4 yıllık görev süresini tamamlamaya izin verip vermeyeceği merak edilmektedir.

Özetle iki Başkan adayı içinde sağlık sorunları ana gündem olmaktadır.

ABD Başkanlık Seçimleri Varlık Fiyatlarını Nasıl Etkileyebilir?

3 Kasım’da yapılacak ABD Başkanlık seçimleri diğer seçimler ile kıyaslandığında corona virüsü gölgesinde kaldığından dolayı piyasaların odak noktası virüs, virüse karşı aşı çalışmaları ve teşvik paketi olarak yer almaktadır.

Piyasa katılımcıları Trump’ın aksiyonlarına adapte olduğundan Trump’ın seçilmesi durumunda ABD – Çin kavgası – ABD – Çin ticaret savaşları – zayıf Dolar teması – Fed eleştirileri – Parasal gevşemeyi destekleme ve ABD üretiminin tekrar ABD’de içinde olmasını sağlayacak politikaların devam etmesi şaşırtıcı olmayacaktır.

Trump’ın seçilmesi ile teşvik desteklemeleri ile ABD borsa endekslerinde pozitif fiyatlama – zayıf Dolar isteği ve ticaret savaşları nedeni ile Dolar’a karşı yuan ve Meksika pezosu para birimlerinden oynaklık şaşırtıcı olmayacaktır. Türk varlıklarında ise Trump’ın Türkiye’ye karşı pozitif bakışı S400 ve Halk Bank sürecinde agresif aksiyonlar almaması ve ABD içinde önleyici olması en iyi senaryo olarak Türk varlıklarına yansıyabilir. Fakat Trump’ın yeniden seçilmesi durumunda özellikle S400 konusunda Türkiye’ye karşı olası yaptırım baskılarını veya aksiyonlarını öteleme veya engelleme konusunda zorlanma ihtimali yüksek olabilir.

Özetle Trump mevcut politikaları nedeni ile piyasa açısından daha öngörülebilir ve anlaşılabilir olarak yorumlanmaktadır.

Biden’in seçilmesi durumunda ise ABD – Çin geriliminde yumuşama, ilişkilerin düzeltilmesi ve ticaret savaşının sonlandırılması ihtimalleri oldukça yüksek yer alırken, ABD’nin tekrar askeri ve teknoloji anlamında şahin günlerine dönmek için agresif politikalar hızlıca uygulanabilir. ABD endekslerinden askeri ve teknoloji alanı hisse senetlerinde pozitif yönlü momentum görülmesi beklenebilir. Biden2in net olmasa bile söylemlerinden güçlü Dolar isteği öne çıkarken, seçilmesi durumunda güçlü Dolar temasını destekleyecek Fed ile ortak politikaların devreye alınması beklenebilir. Ticaret savaşlarının sonlaması ile yuan ve pezo para birimlerinde değerlenme potansiyeli ortaya çıkabilir.

Türk varlıkları için ise Biden’in Türkiye iç siyasetine müdahale eden açıklamaları, Aya Sofya kararının gözden geçirilmesi, Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye karşı tavır alması, S400 yaptırımlarında aşırı şahin olması gibi faktörler Türkiye – ABD ilişkilerinin oldukça gergin geçebileceğine işaret etmektedir. Bu senaryo altında Türk Lirası2nın Dolar’a karşı değer kaybetmesi, tahvil faizlerini yükselmesi ve bu durumunda TCMB para politikası yol haritasını olumsuz yönde etkilemesi beklenebilir. BIST endeksleri için bu durum aynı şiddet derecesinde negatif etki yapması ihtimali düşük olurken Biden’in yapacağı açıklamalar ana referans olacaktır. Fakat şu noktaya dikkat etmek gerekiyor Başkan adayı olduğu zaman açıklamalar ile Başkan seçilip koltuğa oturduktan sonra ki açıklamalar ve eylemler aynı olmamaktadır. Biden her ne kadar Türkiye aleyhine açıklamalar yapsa bile Başkan olması durumunda Türkiye ile iyi ilişkilerin kurulması konusunda açıklamalarda bulunabilir. Özetle Biden gelirse ABD – Türkiye ilişkileri kötü olur düzelmez algısı ve buna bağlı fiyatlama aksiyonlarına göre pozisyon almak mantıklı olmayabilir. Yine Biden’in seçilmesi durumunda Türkiye ile ilgili açıklamaları ve aksiyonlarını takip edeceğiz.

Altın dinamiklerinde ise mevcut durum virüs ve virüse karşı aşı çalışmalarını adres göstermektedir. ABD Başkanlık seçimlerinden Trump veya Biden kazanır ise altın düşer veya yükselir demek çok anlamlı olmayacaktır. Fakat posta yolu ile oy kullanılan kilit eyaletlerde az fark olması durumunda adaylardan birinin buna itiraz etmesi ve oyların yeniden sayılması – sayılma süresinin uzaması ve sonrasında mahkeme sürecine taşıma gibi bir senaryoda altın fiyatında sert yukarı yönlü kalıcı hareketler şaşırtıcı olmayacaktır. Özetle ABD Başkanlık seçimlerinden sürpriz altın varlığında olabilir.

Kaynak:GCM Yatırım Araştırma Müdürü Dr. Tuğberk ÇİTİLCİ
Hibya Haber Ajansı